De onderzoekers uit Groot Brittannië stellen in dit artikel de vraag of de kwaliteit van de therapierelatie (TR) causaal samenhangt met de uitkomst van psychologische behandeling bij vroege psychose.
TR is de kwaliteit van de relatie tussen therapeut en cliënt, en wordt gekarakteriseerd door vertrouwen en het gevoel van een gemeenschappelijk doel. Bij enkele niet-psychotische populaties toonde onderzoek al aan dat een kwalitatief goede TR samengaat met een betere therapie-uitkomst. Maar wat is oorzaak en wat gevolg? In eerder onderzoek werd gevonden dat cliënten met psychose vooral baat hebben bij een volledig doorlopen CGT behandeling, maar juist schadelijke effecten ondervonden van een onvolledige/onafgemaakte behandeling. Ze merkten op dat cliënten erg verschillend op onze therapieën reageren, bij sommigen ziet men een verergering van klachten. De onderzoekers vroegen zich vervolgens af of het de kwaliteit van de TR is die verklaart hoeveel behandelsessies cliënten volgen en of dat de therapie uitkomsten verklaart?
Structural Equation Modeling (SEM) kan iets meer over de richting van verbanden zeggen. Zij pasten SEM toe op gegevens uit een eerder gepubliceerde Socrates studie (Lewis et al., 2002; Tarrier et al., 2004). In die studie werd bij 308 mensen met een eerste of tweede psychose gevonden dat zowel CGT als steunende psychotherapie effectief waren in het verminderen van psychotische klachten tot 18 maanden.
Uit de analysen bleek dat de aanwezigheid van een slechte TR in sessie 4 in combinatie met het wel aan de therapie deel blijven nemen (en dus veel sessies te hebben) de kans vergrootte dat symptomen verergerden. Een goede TR (in sessie 4) in combinatie met veel behandelsessies vergrootte juist de kans op dat symptomen verbeterden. Een interessant vraag is waarom de mensen met een slechte TR wel naar de therapiesessies bleven komen in deze studie, aangezien je zou verwachten dat dit gerelateerd is aan de motivatie tot behandeling. Helaas blijft deze vraag onbeantwoord.
De conclusie die de onderzoekers trekken is een bevestiging van hun initiële verwachting, namelijk dat als de TR niet goed is, het misschien verstandiger is om niet door te behandelen. In zulke gevallen kan misschien beter eerst aan het verbeteren van de TR gewerkt worden.
Het is belangrijk dat we in de training van therapeuten veel aandacht besteden aan het opbouwen en onderhouden van een goede werkrelatie met mensen met psychosen. Bijvoorbeeld in het goed beheersen van de socratische dialoog. Zie daarvoor het gratis Gedachten Uitpluizen therapeutische technieken en vaardigheden boek.
