“Ik vond het geweldig. Mijn zelfvertrouwen is verbeterd en ik denk positiever.”
“Het is zo anders om te denken over mijn krachten, na al die jaren waarin ik tegen hulpverleners vertelde wat er niet goed was.”
(Reacties van twee patiënten na 6 sessies CGT voor vergroten van positief zelfbeeld)
Negatief zelfbeeld is vermoedelijk een belangrijke factor die bijdraagt aan het ontwikkelen van overmatige achterdocht – zie ook de andere artikelen in deze nieuwsbrief. Negatieve gedachten over het zelf (‘ik ben anders’, ‘ ik ben minderwaardig’) versterken gevoelens van kwetsbaarheid. En overmatige achterdocht gedijt wanneer iemand zich kwetsbaar voelt. Maar mag je ook zeggen dat als het lukt om negatieve zelfopvattingen te verminderen, dit zal leiden tot minder achterdocht? Uit onderzoek blijkt dat er inderdaad aanwijzingen zijn dat interventies gericht op het verminderen van negatief zelfbeeld leiden tot verbeteringen in positieve symptomen. Maar dit is nog niet specifiek onderzocht voor overmatige achterdocht.
Een groep Britse onderzoekers, bekend van veel onderzoek naar de werkende mechanismen bij overmatige achterdocht, heeft dit onderzocht. Zij stelden zich de vraag of een interventie gericht op vermindering van negatief zelfbeeld ook leidt tot minder achterdocht.
Zij deden onderzoek bij 30 ambulante patiënten tussen 18 en 70 jaar bij wie minstens al drie maanden sprake was van aanhoudende overmatige achterdocht en een negatief zelfbeeld. Iedereen gebruikte antipsychotica. De onderzoekers verdeelden de patiënten willekeurig in twee vergelijkbare groepen van 15. De ene groep ontving zes sessies CGT aanvullend op standaardbehandeling, gedurende 8 weken, en de andere groep kreeg alleen de standaard behandeling. De CGT was gericht op het verminderen van negatieve zelfopvattingen en op het bevorderen van positieve zelfopvattingen. Bij alle 30 patiënten werden zowel vooraf aan de interventie als na 8 en 12 weken metingen verricht naar negatief zelfbeeld en naar overmatige achterdocht, maar ook naar psychologisch welzijn, positief zelfbeeld, sociale vergelijking, zelfwaardering en angst en depressie.
De CGT werd zeer goed ontvangen getuige het feit dat alle patiënten bij alle sessies aanwezig waren. De resultaten toonden een kleine vermindering van negatief zelfbeeld en een matige vermindering van overmatige achterdocht in de groep die CGT ontving, maar deze effecten waren niet significant. Wel bleken er belangrijke verbeteringen in de CGT groep in psychologisch welzijn, positief zelfbeeld, zelfwaardering, sociale vergelijking en depressie. Helaas bleken alle verbeteringen verdwenen bij de metingen in de 12 week. Gezien de geringe en korte werkzaamheid van de interventie bevelen de onderzoekers dan ook aan om de CGT interventie te verlengen.
Ook lijkt het van belang in de behandeling vooral te focusen op het verbeteren van positieve zelfopvattingen en minder op het verminderen van negatieve zelfopvattingen. De in Nederland inmiddels bekende behandelmethode COMET (Competitive Memory Training) voor negatief zelfbeeld is daar een goed voorbeeld van, en diens effecten op negatieve zelfwaardering zijn ook groter. Dus mogelijk reduceert COMET iemands paranoia nog wat beter, maar dat moet nog vastgesteld worden.
Artikel
