WIJ zijn allemaal achterdochtig

Weg met wij vs zij, WIJ zijn allemaal achterdochtig. Er waren al veel aanwijzingen dat overmatige achterdocht niet iets was van een groep speciale mensen, maar het blijkt nu duidelijk dat wij allemaal in meer of mindere mate achterdochtig zijn. Kortom, achterdocht is een dimensie die loopt van praktisch overmatig vertrouwen (wat evolutionair gezien onverstandig lijkt) tot overmatige achterdocht (wat je functioneren erg kan belemmeren).

Dit blijkt uit een grote studie met 2836 deelnemers van verschillende studies die bij elkaar werden genomen. Daaronder waren mensen uit de algemene bevolking (NB allemaal studenten), mensen met psychoseklachten en mensen met een verhoogd risico op psychose (ARMS). De onderzoekers gebruikten allerlei ‘fancy’ statistieken die de pet van de lezer ver te boven zullen gaan. Het komt erop neer dat zij op 3 verschillende manieren, met in totaal 12 verschillende statistische modellen, keken naar de spreiding van achterdocht onder de deelnemers. Ze voerden de analysen steeds één keer uit met alleen de studenten en één keer met ook de mensen psychose en ARMS erin. De hamvraag was steeds: wijst het model erop dat achterdocht dimensioneel verspreid is over de samenleving of wijst het op het bestaan van verschillende groepen waartussen discrete grenzen bestaan?

11 van de 12 modellen bleken te wijzen op een dimensioneel model van achterdocht. Dit is verder bewijs voor het feit dat er geen discreet onderscheid is tussen ‘normale’ en ‘niet-normale’ mensen. Dat is belangrijk, want een dimensionele kijk op psychische klachten vermindert stigmatisering. Het wijst erop dat alle mensen in meer of mindere mate worstelen met interpersoonlijke sensitiviteit, wantrouwen, betrekkingsideeën of achtervolgingsgedachten. Kortom, het normaliseert. Iemand hoeft niet te genezen van een veronderstelde onderliggende ziekte, maar moet wat leren opschuiven op de achterdocht-dimensie en weer ‘gezond-achterdochtig’ worden. Dat past erg bij de boodschap die wij cliënten met overmatige achterdocht geven binnen CGT.

Het zou waardevol zijn om mensen in de algemene bevolking die hoog scoren op de achterdocht dimensie, maar daar niet onder lijden en die geen hulp zoeken, te vergelijken met mensen die wel lijden onder de achterdocht en die ook hulpzoekend zijn. Wellicht dat dit nieuwe factoren bloot kan leggen waar we ons binnen de CGT op zouden kunnen richten. Eén zo’n factor lijkt bijvoorbeeld te zijn dat iemand erover blijft piekeren.