Acceptance and Commitment Therapy (ACT) behoort tot de zogenaamde derde generatie gedragstherapie en is een effectieve aanpak bij bijvoorbeeld angst en depressie. ACT richt zich op het verminderen van de mate waarin symptomen en daaraan verbonden overtuigingen domineren in beleving en gedrag. Australische onderzoekers wilden weten of ACT ook bij medicatie resistente psychose effectief zou zijn. Ze meenden dat ACT makkelijker en sneller kan bij psychose dan CGT. Dat mag zo zijn, maar werkt het ook?
Bij twee kleine gecontroleerde studies waren met ACT al eerder kleine tot matige effecten gevonden met betrekking tot vermindering van heropnames. De doelgroep was patiënten die met een acute psychose waren opgenomen en goed reageerden op medicatie.
In deze eerste gecontroleerde studie naar het effect van ACT bij patiënten met medicatie-resistente psychose, kregen 49 patiënten 8 sessies van 50 minuten ACT aangeboden. Een controlegroep van 47 patiënten kreeg 8 sessies van 50 minuten sociaal ondersteunende gesprekken. In deze ‘vriendschappelijke’ gesprekken kwamen alleen alledaagse onderwerpen aan de orde en werd er doelbewust niet over symptomen en aandoening gesproken. De onderzoekers verwachtten dat de ACT-interventie, vergeleken met de controlegroep, zou leiden tot verbeteringen in algemeen toestandsbeeld. Ook verwachtten ze een vermindering van preoccupatie, overtuiging, stress en belemmeringen verbonden aan positieve symptomen, en verbetering van sociaal functioneren. Zij verwachtten dat die verbeteringen ook bij follow-up na 6 maanden nog zouden bestaan. Interessant is dat zij aan de meting een onderdeel toevoegden dat niet was opgenomen in een standaard vragenlijst over stemmen (PSYRATS-AHRS), namelijk de tijd die besteed wordt aan het denken over stemmen.
In deze geblindeerde gecontroleerde studie deed de ACT-groep het niet beter dan de controlegroep op algemene symptomatologie. Ook waren er geen verschillen in sociaal functioneren. Bij een nadere beschouwing van positieve symptomen bleek er wel matig effect te zijn ten gunste van de ACT-groep (d = .52) en bij de follow-up rapporteerden de deelnemers van de ACT-groep ook significant minder stress ten gevolge van stemmen horen (d = .65), vergeleken met de controlegroep. De deelnemers van de ACT-groep waren meer tevreden over de therapie en rapporteerden meer therapiewinst dan de controlegroep. Met betrekking tot stress ten gevolge van overmatige achterdocht is het opmerkelijk dat er bij de follow-up minder stress werd gerapporteerd door de controlegroep (d = .63) dan door de ACT-groep.
Toepassing van ACT bij psychose staat duidelijk nog in de kinderschoenen en in deze eerste studie bij een ambulante patiëntengroep werden de verwachtingen slechts ten dele gehaald en waren er beperkingen zoals een relatief hoge drop-out. Maar gegeven de verbeteringen van positieve symptomen en van aan stemmen gerelateerde stress, is vervolgonderzoek zeker gewenst.
