Dat CGT de best bewezen behandeling is voor slapeloosheid (insomnia) wisten we al, maar of het ook effectief is bij mensen met stemmen en overmatige achterdocht was nog niet onderzocht. Terwijl er juist bij deze mensen vaak óók sprake is van slapeloosheid. Deze studie is iets ouder dan de anderen in deze nieuwsbrief – maar vanwege de relevantie doen we hem erbij: over de effecten van CGT voor slapeloosheid bij mensen met een schizofrenie spectrum diagnose.
In een eerdere studie bij mensen met overmatige achterdocht had meer dan de helft (54%) last van slapeloosheid en was er bij 30% sprake van subklinische symptomen van slapeloosheid. Slechts 16% sliep goed. Slecht slapen hangt samen met psychotische verschijnselen. Het hangt bijvoorbeeld nauw samen met paranoia, en met bijzondere en ongewone ervaringen bij kinderen. Familieleden van patiënten met schizofrenie zien slaapproblemen meer dan enig ander signaal voorafgaan aan een terugval in een psychotische episode.
Toch wordt er eigenlijk vrij weinig aandacht besteed aan (het routinematig in kaart brengen en) het behandelen van slapeloosheid bij psychose gevoeligheid. Vóór 2015 is er ook geen enkele gecontroleerde studie te vinden over de psychologische behandeling van slapeloosheid bij schizofrenie spectrum stoornissen. Daar is nu gelukkig inmiddels grondige verandering in gekomen – vandaar deze speciale nieuwsbrief.
Een bekende groep Britse groep psychose experts deed een prospectieve, geblindeerde en gecontroleerde pilotstudie bij 50 patiënten (18-65 jaar) die duurzaam last hadden van overmatige achterdocht en/of hallucinaties binnen de context van slapeloosheid en een schizofrenie spectrum diagnose. Deze studie staat bekend onder de naam BEST (Better Sleep Trial). Alle 50 deelnemers ontvingen standaardzorg, maar bij 24 deelnemers werd ook een CGT-slaapprotocol gegeven, gericht op het verbeteren van slaap, bestaande uit 8 sessies verspreid over 12 weken. Patiëntkenmerken in beide groepen waren vergelijkbaar, met hoge niveaus van depressie in beide groepen.
Primaire uitkomstmaten waren insomnia, overmatige achterdocht en hallucinaties. Secundaire uitkomsten waren o.a. slaapkwaliteit, totale slaaptijd, wakker worden in de nacht, totaalaantal positieve en negatieve symptomen, paranoïde gedachten, vermoeidheid, kwaliteit van leven, en welzijn.
Vergeleken met de controlegroep die alleen standaardzorg kreeg, verbeterde in de CGT-groep de slaap aanzienlijk (effect size van 1,9 na 12 weken). Deze verbeteringen hielden ook stand bij follow-up (effect size van 1,2 na 24 weken). Deze tendens gold ook voor de secundaire uitkomstmaten, maar significantie was afwezig doordat er sprake was van een brede verspreiding van zowel toegenomen als afgenomen psychotische verschijnselen. Dat gold ook voor zowel de primaire als de secundaire uitkomsten.
Een groter, multicentrisch onderzoek was hard nodig is om te onderzoeken of het positieve effect van CGT voor insomnia kan worden bevestigd voor zowel het slapen als voor secundair ook de psychotische verschijnselen. Dat onderzoek is inmiddels uitgevoerd en gepubliceerd en wordt ook besproken in deze nieuwsbrief!
