Cognitieve herstructurering zonder exposure als behandeling voor PTSS-klachten bij psychotische stoornissen?

We weten inmiddels dat PTSS-klachten vaak voorkomen bij mensen met een psychotische stoornis. Ook weten we dat ze vaak niet worden herkend. En dat, als ze wel worden herkend, veel behandelaars voorzichtig zijn met het inzetten van behandeling. Mensen zijn bang voor toename van de psychose vanwege de stressgevoeligheid. EMDR en imaginaire exposure (IE) worden door behandelaars gezien als stressvolle en daarmee ook risicovolle behandelingen voor deze doelgroep. Hoewel we inmiddels weten dat deze beide behandelmethoden effectief zijn en veilig kunnen worden ingezet bij mensen met een psychose (van den Berg, 2015), blijft de aarzeling bestaan en wordt gezocht naar minder stressvolle behandelingen. In deze Engelse studie is daarom onderzocht of cognitieve herstructurering zonder directe exposure ook effect heeft op PTSS-klachten en psychose-ernst. Aangenomen wordt dat deze behandeling minder stressvol voor patiënten is dan EMDR of IE omdat er geen gebruik wordt gemaakt van directe exposure.

Het gebruikte behandelprotocol bestaat uit 12 tot 16 sessies en bevat psycho-educatie, ademhalingsoefeningen en cognitieve herstructurering. De interventiegroep bestond uit 31 mensen met de diagnose schizofrenie, schizo-affectieve stoornis of schizofreniforme stoornis en PTSS-klachten. 26 van hen maakten de behandeling af. De controlegroep bestond uit 30 mensen met dezelfde diagnoses en zij ontvingen treatment as usual. Direct na de behandeling en 6 maanden later werd op geen enkele uitkomstmaat significant verschil gevonden tussen de behandelgroep en de controlegroep. Cognitieve herstructurering had dus geen significant effect op ernst van de PTSS-klachten, positieve of negatieve symptomen, depressieve symptomen of kwaliteit van leven.

De auteurs concluderen dat in deze studie geen bewijs wordt gevonden voor de effectiviteit van alleen cognitieve herstructurering in de behandeling van PTSS-klachten bij mensen met schizofrenie. Ze denken dat deze behandeling onvoldoende de emotionele verwerking van de trauma’s op gang helpt en dat daarmee dus geen vermindering in PTSS-klachten optreedt. Het lijkt erop dat daadwerkelijke exposure noodzakelijk is voor de behandeling van PTSS in deze doelgroep en behandelaars dus niet kunnen terugvallen op een ‘minder stressvolle’ behandeling. Gelukkig hebben David van den Berg, Paul de Bont, Berber van der Vleugel en hun collega’s aangetoond dat EMDR en IE veilig en effectief ingezet kunnen worden bij mensen met een psychotische stoornis en PTSS.