Clozapine wordt geadviseerd wanneer standaardbehandeling met een regulier antipsychoticum niet aanslaat. Echter heeft 30-40% ook geen baat bij clozapine. Een groep Engelse onderzoekers vroeg zich daarom af of cognitieve gedragstherapie iets zou kunnen zijn voor de clozapine-resistente groep?
Clozapine is dus een middel dat geregeld nog effectief kan zijn, maar ook dat werkt nit altijd. Bovendien kan clozapine heftige en gevaarlijke bijwerkingen geven zoals een beroerte. Indien clozapine niet goed aanslaat wordt er vaak nog een ander antipsychoticum bij gegeven (augmentatie). Hiervoor is de wetenschappelijke onderbouwing zeer beperkt. CGT in combinatie met pillen heeft in verschillende meta-analyses een klein tot matig effect laten zien. Britse onderzoekers hebben zich nu in de FOCUS trial (Focusing On Clozapine Unresponsive Symptoms) erop toegelegd om te onderzoeken of CGT effectief is indien aangeboden voor clozapine-resistente patiënten met schizofrenie.
In totaal deden 487 mensen mee: 242 kregen CGT en 245 kregen treatment as usual (TAU). De meesten waren gediagnosticeerd met schizofrenie. De CGT-behandeling bestond uit maximaal 26 sessies gespreid over 9 maanden en indien nodig 4 booster sessies in het daaropvolgende jaar. De therapie werd aangeboden door een getrainde therapeut. Er werd gebruikt gemaakt van een specifiek cognitief model, en een op basis van de probleemformulering en met ‘shared decision making’ werden therapiedoelen samen met de patiënt bepaald. De belangrijkste uitkomstmaat voor de trial was de PANSS-totaalscore. Aan het einde van de behandeling (na 9 maanden) was er wel een gunstig effect te zien op de PANSS-score in de CGT-groep, maar het verschil verdween later (na 21 maanden) weer doordat mensen in de controlegroep ook vooruitgingen. In de CGT-groep rapporteerde men vaker persoonlijk herstel op een vragenlijst (ook statistisch significant).
De resultaten zijn wel interessant, sowieso is het aanbieden van CGT ook in deze specifieke groep veilig. Zelf gerapporteerd persoonlijk herstel neemt toe in de CGT-groep wat het idee ondersteunt dat maatschappelijk herstel voor patiënten soms meer prioriteit heeft dan herstel van symptomen, en dus ook een belangrijk onderdeel van de behandeling is. Alhoewel er niet geadviseerd kan worden om CGT als standaardbehandeling aan te bieden bij clozapine-resistentie, zou het bij sommige patiënten wel de moeite waard kunnen zijn om CGT te proberen. Bijvoorbeeld als iemand zelf ook de voorkeur geeft aan praten in plaats van weer een extra pil erbij te slikken. Tenslotte pleiten de onderzoekers ervoor om CGT al veel eerder in het zorgtraject aan te bieden omdat de patiënten er dan waarschijnlijk meer van kunnen profiteren.
