De beschikbaarheid van CGT voor mensen die last hebben van stemmen schiet helaas tekort, terwijl behandelrichtlijnen minimaal 16 sessies CGT aanbevelen. Hoe lossen we dat probleem nou op? Meer ‘psychose therapeuten’ opleiden en in dienst nemen? Uiteraard een goed idee, maar niet makkelijk te realiseren. Een Britse onderzoeksgroep kwam met een andere oplossing: halveer het aantal sessies en je kunt met het hetzelfde therapeutenbestand twee keer zoveel mensen CGT bieden.
De disseminatie van CGT voor psychose (CGT-p) is problematisch: in de UK krijgt minder dan 10% van de patiënten met een psychose CGT aangeboden, en in Nederland lijkt het niet veel beter. Om de toegang tot CGT te verbeteren zou je kunnen denken aan het verminderen van het aantal sessies zodat dezelfde psycholoog meer patiënten CGT kan bieden. Resultaten van een recente meta-analyse tonen dat verkorte CGT-p tot significante voordelen leidt. Daarnaast is het bekend dat hoe symptoom-specifieker je de focus richt, hoe hoger het effect van CGT-p. Onderzoekers uit Sussex, UK, combineerden beide gegevenheden. Zij ontwikkelden een korter durende CGT-interventie, specifiek gericht op het verminderen van lijdensdruk ten gevolge van stemmen (CGT-v) waarin begeleide zelfhulp centraal staat, en noemden het GiVE: Guided self-help cognitive-behaviour Intervention for VoicEs. En ze deden er onderzoek naar.
In een gerandomiseerde pilot van 28 deelnemers met verschillende diagnoses, die allen last hadden van stemmen horen, werd een 8-sessie CGT-v aanbod vergeleken met een wachtlijst controlegroep. De 8 sessies vonden plaats binnen 12 weken. Metingen werden verricht vooraf aan de indeling in de twee groepen en na 12 weken. Belangrijkste uitkomstmaat was de negatieve impact van de stemmen, maar secundair werden ook depressie, angst, welzijn en herstel meegenomen in de metingen. Bovendien werden ook (werkzame) mechanismen in kaart gebracht, te weten: zelfwaardering, overtuigingen over het zelf, overtuigingen over de stemmen, en hoe men zich verhoudt tot de stemmen.
De begeleide zelfhulp CGT-v was gebaseerd op een zelfhulpboek (“Overcoming Distressing Voices”) en een bijbehorend werkboek. Deelnemers ontvingen een therapiepakket waarin het zelfhulpboek en het werkboek waren opgenomen, evenals een informatiefolder en informatie over een lokale Stemmenhoorders Netwerkgroep. De interventie was verdeeld in vijf modulen: (1) Coping (1 sessie); (2) Mij – gericht op negatieve overtuigingen over het zelf (2 sessies); (3) Mijn Stemmen – gericht op niet behulpzame overtuigingen over de stemmen (2 sessies); (4) Mijn Relaties – bevorderen van assertiviteit in moeilijke relaties (2 sessies); en (5) Kijken naar de Toekomst (1 sessie).
Van de 14 GiVE deelnemers vielen er twee uit de therapie; de andere 12 doorliepen tenminste 4 van de 8 sessies. Acht deelnemers voltooiden alle 8 sessies. M.b.t. de impact van stemmen was er tussen de groepen een groot significant effect, in het voordeel van de interventiegroep (d=1.78). Voor de interventiegroep was er ook betekenisvol verschil tussen de voor- en de nameting. Daarnaast waren er tussen de groepen grote significante verschillen in herstel, angst en welzijn (d>0.8). Alleen de effecten voor depressie bleken klein en niet significant. Ook voor de mechanismen (overtuigingen over zelf, opvattingen over de almacht van stemmen, en zelfwaardering) bleken er grote significante verschillen (d>0.8) tussen de GiVE groep en de wachtlijstgroep, in het voordeel van de GiVE groep. Elf van de twaalf GiVE deelnemers rapporteerden bovendien zeer tevreden te zijn over de therapie en over de therapeut.
Ondanks de beperkingen in deze studie (kleine groep, inactieve wachtlijst-controle, mogelijke transdiagnostische invloed, e.a.) lijkt GiVE dus een veelbelovende, acceptabele, transdiagnostische interventie voor mensen die last hebben van stemmen, en zou CGT-v vanwege de kortere duur meer beschikbaar kunnen worden voor patiënten. Maar daarvoor is eerst meer onderzoek nodig.
Artikel
