Ondanks kennis over risicofactoren voor psychose, zoals o.a. trauma, migratie, en cannabis, is er nauwelijks aandacht geweest voor de rol van beschermende factoren, zoals veerkracht. Kijken we naar mensen die stemmen horen, dan zien we dat vaak sprake is van negatieve overtuigingen over stemmen, terwijl onduidelijk is waarom er ook stemmenhoorders zijn zonder die negatieve overtuigingen. Zou veerkracht wellicht het verschil uitmaken? Lees meer….
Veerkracht verwijst naar de beschermende processen en mechanismen die een positieve uitkomst bevorderen, ondanks blootstelling aan tegenspoed. Er wordt onderscheid gemaakt tussen (1) persoonlijke competenties, dispositie en houding (zelfvertrouwen, positiviteit, gewoontes, doelen) en (2) interpersoonlijke steun (goede gezins- en familiebanden, en sociale steun). Onderzoek toont aan dat veerkracht beschermt tegen het ontwikkelen van psychose en meer ernstige symptomen in het algemeen. Echter, tot nu toe waren er geen studies bekend over de relatie tussen veerkracht en specifieke psychotische symptomen, zoals stemmen horen. Noorse onderzoekers deden daar voor het eerst onderzoek naar.
Hun analyses betroffen:
- Verschillen in veerkracht tussen (a) patiënten met een psychose met auditieve hallucinaties (PatAH), (b) niet-patiënten die stemmen horen (Non-PatAH), en (c) mensen die geen stemmen horen (gezonde controlegroep)
- Verschillen in overtuigingen over de stemmen tussen de PatAH groep en de Non-PatAH groep
- De relatie tussen veerkracht en overtuigingen over stemmen.
De onderzoekers plaatsten online (via o.a. Facebook Advertentie) een oproep aan mensen die stemmen horen. Van de 46.916 respondenten deden er uiteindelijk 1.207 mee aan deze studie, in 3 groepen: PatAH (33), Non-PatAH (53) en een gezonde controlegroep (1.121). Metingen werden gedaan mbt overtuigingen met de BAVQ-R (Revised-Beliefs About Voices Questionnaire), en veerkracht met de RSA (Resilience Scale for Adults) die zes factoren meet: zelf-perceptie, toekomstplanning, sociale competentie, gestructureerde stijl (routines, e.d.), familie cohesie, en sociale hulpbronnen.
Alle stemmenhoorders (patiënten en niet-patiënten) hadden zwakkere interpersoonlijke veerkracht dan de gezonde controlegroep. De patiëntengroep was bovendien ook zwakker in persoonlijke veerkracht dan beide andere groepen. Patiënten bleken ook meer negatieve en minder positieve overtuigingen over hun stemmen te hebben dan de niet-patiënten die stemmen hoorden. En minder persoonlijke veerkracht hing samen met negatieve overtuigingen rondom de stemmen.
Kortom, een sterke persoonlijke veerkracht gaat gepaard met minder negatieve (almacht, kwaadwillendheid) en meer positieve (goedwillendheid) overtuigingen over stemmen, met minder weerstand tegen en meer betrokkenheid bij de stemmen, en met minder negatieve en meer positieve stemmen. En een sterke interpersoonlijke veerkracht gaat gepaard met minder kans op stemmen horen überhaupt.
Ofschoon deze studie beperkingen kent (cross-sectioneel, zelf-rapportage, beperkte vragenlijsten, en een overgrote meerderheid van vrouwen), en uiteraard vervolgonderzoek nodig is, ligt er een uitdaging voor de klinische praktijk om deze factoren van zelfvertrouwen, positief toekomstperspectief, sociale competentie en adequate routines te bevorderen in de behandeling van mensen die last hebben van stemmen.
Artikel
