De corona pandemie raakt ons allemaal, en voor iedereen zijn veel gewone dingen weggevallen. Dat heeft bij veel mensen gevolgen voor hun psychische gezondheid, en dit geldt zeker nog meer voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen, zoals een psychose. Het EDI en eerste psychose team in South London en Maudsley NHS Trust hebben daarom een vijftal aanbevelingen geformuleerd voor de organisatie van de zorg bij mensen met (een hoog risico) op psychose in deze ingewikkelde tijden. Deze zijn grotendeels gebaseerd op klinische ervaringen en consensus.
Aanbeveling 1: Anticipeer op de verwachte stijging van psychosen
De gevolgen van de coronacrisis zullen zich laten opmerken in een hogere incidentie van psychose. Zo is er al eeuwen bekend dat er een link is tussen virale en bacteriële infecties en ernstige psychiatrische aandoeningen. De auteurs pleiten er zelfs voor om de leeftijdsgrens (nu 14-35 jaar) voor de EDI teams naar boven op te rekken, omdat ze juist veel mannen van een middelbare leeftijd aangemeld gekregen met een 1e psychose. Wonen in een grote stad, ‘social distancing’ en sociale isolatie zijn hierbij allemaal risicofactoren. Dit zorgt i.c.m. psychosociale stress en psychotrauma ook voor een verhoogde kans op een psychose. Etnische minderheden, dak- en thuislozen, en migranten zijn hierbij in het bijzonder kwetsbaar. Ook blijkt uit recente cijfers dat corona besmettingen vaker voorkomen onder etnische minderheden, en diezelfde minderheden worden ook vaker verwezen naar EDI teams. Er wordt ook een toename gezien van mensen die zich melden met een BLIPS (full-blown psychotische klachten die binnen enkele dagen uit zichzelf weer in remissie komen).
Aanbeveling 2: Eerste psychose teams moeten zich meer richten op preventie van psychose en terugvalpreventie om opname te voorkomen
Het is belangrijk dat er structuur en zorg blijft voor mensen met een psychotische kwetsbaarheid, ook tijdens de lockdown. Hierdoor kan een terugval goed opgevangen worden, ook is het belangrijk dat er aandacht en educatie is voor middelen misbruik, om de kans op een opname in een psychiatrische ziekenhuis te verminderen. Daarnaast verbetert de prognose aanzienlijk als er in de eerste 5 jaar van de ziekte goede zorg geboden worden.
Aanbeveling 3: Finetune de richtlijnen voor lichamelijke gezondheid om de resultaten bij de patiënten tijdens de pandemie te verbeteren
Psychotische stoornissen zijn geassocieerd aan lichamelijke co-morbiditeit (denk aan vitamine D tekort, metabool syndroom, diabetes etc.), waardoor mensen een lagere levensverwachting hebben. Regelmatig lichamelijk onderzoek blijft van belang ook tijdens de pandemie. Lichamelijke aandoeningen, zoals vitamine D tekort kunnen ook verergeren doordat patiënten nog meer thuis zijn in verband met de lockdown. Een van de bijwerkingen van antipsychotica is een gewichtstoename en er is een verhoogd risico op het ontwikkelen van het metabool syndroom. Door corona neemt de kans aanzienlijk toe omdat patiënten veel minder bewegen. Indien patiënten medicamenteus behandeld worden ivm een opgelopen corona besmetting, is het belangrijk om te wisselwerkingen met antipsychotica goed in de gaten te houden.
Aanbeveling 4: Meer gebruikmaken van e-health in de detectie, assessment en zorg
Het is belangrijk om patiënten face-to-face te blijven zien ook tijdens een lockdown, en daarnaast online contacten aan te bieden waar mogelijk. UHR en 1e psychose patiënten zijn vaak jonge mensen die goed uit de voeten kunnen met videobellen en het internet.
Aanbeveling 5: Patiënten prioriteit geven bij de corona vaccinatiestrategie
Omdat mensen met ernstige psychische problemen behoren tot de meest kwetsbare groep. Niet per se vanwege hun psychische problemen, maar vanwege de comorbiditeit.
Deze laatste aanbeveling is niet aan de afzonderlijke teams om te organiseren, maar aan de vaccinatie-beleidsmakers die alle kwetsbare groepen en verschillende belangen moeten afwegen met beschikbaarheid en uitvoerbaarheid. Maar zeker de eerste 4 aanbevelingen zijn ter harte te nemen voor de vroege psychose teams in het land!
