In dit artikel wordt beschreven welke verschillen en overeenkomsten er zijn in de manier waarop mensen met een psychose en hun behandelaars het ontstaan van psychosen verklaren. Er zijn verschillende ideeën over de oorzaken van psychosen. Volgens de schrijvers kunnen psychosen worden verklaard vanuit 6 invalshoeken:
- De biogenetica
- Het psychosociale gedachtengoed
- Spiritueel-religieuze overtuigingen
- Een relatie met middelenmisbruik
- Een relatie met persoonlijke eigenschappen
- Als onderdeel van wat mensen kunnen waarnemen.
Ideeën over de oorzaak van psychosen hebben invloed op de emotionele reacties op een psychose, op de manier waarop ermee om wordt gegaan en op de behandelkeuze. Zo bleek dat de visie dat psychose een biogenetische oorzaak heeft, samenhangt met hogere medicatietrouw. Ook werd gevonden dat mensen met een psychotische stoornis die biogenetica als oorzaak zien, vaker ervaren dat ze gestigmatiseerd worden en eerder een stigmatiserende houding naar anderen met een psychose aannemen. Psychosociale factoren als oorzaak van psychose, aan de andere kant, is gerelateerd aan grotere bereidheid tot het krijgen van psychotherapie.
Er is tot nu toe minder aandacht geweest voor de visie van behandelaars op de oorzaak van psychose. Laat staan voor de mogelijke verschillen in zienswijze tussen behandelaars en mensen die zelf een psychose hebben doorgemaakt. In het hier beschreven onderzoek wordt de vraag gesteld wat de algemene ideeën zijn van behandelaren over de oorzaken van psychose en in hoeverre die verschillen van mensen die een psychose hebben gehad. Verder vraagt men zich af wat de invloed van de professie van een behandelaar is op de oorzakelijke verbanden die ze leggen en wat de invloed is van cultuur en psychiatrische setting. Om dit te onderzoeken hebben de onderzoekers een literatuurstudie gedaan. Er zijn uiteindelijk 42 artikelen voor het onderzoek gebruikt. Er zitten behoorlijk verschillen tussen de studies (methodiek, periode in tijd, maten), wat het moeilijk maakt om uitspraken te doen over verschillen. Toch komen de onderzoekers tot een aantal interessante punten.
Uit dit onderzoek komt naar voren dat er een verschil is in visies tussen behandelaren en mensen met een psychotische stoornis. Behandelaren neigen meer naar een biogenetische oorzaak dan naar andere oorzaken. Verder bleek dat de professie van behandelaren invloed heeft op de visie. Behandelaren in de medische beroepen hielden meer vast aan biogenetische verklaringen. Behandelaren met een niet-medische achtergrond (psychologen, sociotherapeuten, etc.) ondersteunden meer psychosociale verklaringen dan andere verklaringen. In tegenstelling tot behandelaren, onderschreven mensen die zelf een psychose meemaakten psychosociale factoren vaker als oorzaak van psychose. Verder blijkt dat psychosociale factoren relaties hebben met andere dingen. Zo werd gevonden dat het idee — dat psychose wordt veroorzaakt door problemen in de sociale omgeving — samengaat met een beter zelfbeeld. Het idee dat psychose wordt veroorzaakt door persoonlijke eigenschappen is vaker geassocieerd met negatieve zaken als schuldgevoelens en angst. Daar staat tegenover dat de relatie met persoonlijke eigenschappen samengaat met een grotere mogelijkheid om te veranderen en je te committeren aan behandeling.
Culturele factoren spelen eveneens een rol. In Westerse culturen worden biogenetica en psychosociale factoren als oorzaak voor psychose gezien. In niet-westerse culturen wordt de verklaring vaker gezocht in spirituele en religieuze overtuigingen. De onderzoekers geven aan dat, hoewel er een verschil in visie wordt gevonden tussen behandelaren en mensen die een psychose hebben gehad, dit niet zo zwart-wit ligt. In beide groepen wordt de verklaring gezocht in meerdere factoren die op een complexe manier met elkaar samenhangen.
De onderzoekers waarschuwen dat het verschil in visies tussen behandelaars en mensen met een psychose zou kunnen leiden tot afstand en een verslechtering van de therapeutische relatie, als hier niet op een open manier over kan worden gesproken. Zij adviseren dan ook samenwerking te blijven zoeken en open communicatie.
Shared Decision Making wordt hierbij als voorbeeld gegeven. Het is belangrijk dat behandelaren zich bewust zijn van het verschil in visie op de oorzaak van psychose en het effect hiervan op stigma, zelfbeeld en de therapeutische relatie. Het advies is om hier ook binnen behandelteams actief aandacht aan te blijven schenken.
