Met beeldbellen nare beelden verminderen

Door Janneke Ferwerda

In deze studie wordt onderzocht of een behandeling gericht op het verminderen van nare beelden bij paranoia geschikt is voor toepassing online. Het veranderen van beelden via beeld dus.

Eerder bespraken we in deze nieuwsbrief al de iMAgery focused psychological therapy for persecutory delusions in Psychos (iMAPS). Dit betreft een behandeling voor negatieve opdringerige beelden (imagery) bij mensen met achtervolgingswanen. Het gaat om beelden van bijvoorbeeld nare gezichten, gewapende vijanden of beelden van je rampverwachting: hoe je in elkaar geslagen wordt door je achtervolgers. De beelden versterken de angstige verwachtingen van wat er kan gebeuren en voeden de achterdocht. Daarnaast versterken de beelden negatieve opvattingen over jezelf en anderen (schema’s). In de iMAPS studie kregen gerandomiseerde cliënten met achtervolging ideeën, 6-8 sessies waarin gebruik wordt gemaakt van imaginaire technieken. Het betrof een kleine studie, maar de resultaten waren veelbelovend. Er was een afname van negatieve schema’s en lijdensdruk van nare beelden. Geconcludeerd werd dat imagery technieken haalbaar, veilig en effectief zijn in de behandeling van cliënten met achtervolgingsideeën. En uiteraard werd ook geconcludeerd dat er vervolgonderzoek nodig is, omdat het slechts een kleine groep betrof.

De vraag is nu: Is deze vorm van behandeling ook veilig, effectief en goed toepasbaar is als deze online wordt aangeboden?

Digitale vormen van behandeling werden in de afgelopen jaren steeds meer toegepast, maar sinds de COVID-19 pandemie en de bijbehorende lockdowns heeft online behandeling een vlucht genomen. Soms wordt er geaarzeld of het ook veilig en toepasbaar is om digitale therapie in te zetten bij mensen met psychotische klachten, maar uit een aantal studies blijkt dat het veilig kan worden toegepast en dat sommige patiënten het juist prettiger om niet naar een publieke (angst verhogende) setting te moeten voor hun behandeling.

De iMAPS via telehealth is een kleine studie met 5 deelnemers. Het is een exploratieve gerandomiseerde multiple baseline haalbaarheidsstudie, waarbij de opzet wordt gevolgd zoals bij de iMAPS studie. Het behandelprotocol is ook hetzelfde als in de iMAPS studie alleen wordt het nu online aangeboden. Voor de geïnteresseerden in het behandelprotocol, zie het volledige artikel over deze studie (1).

De deelnemers waren tussen de 22-57, allemaal vrouw en allen met een diagnose in het schizofreniespectrum. Ze hadden zichzelf aangemeld voor de studie naar aanleiding van advertenties op onder andere sociale media en via email.

Ook hier, net als bij de originele iMAPS studie, weer positieve resultaten. Geen drop-outs, geen adverse events. Wel een afname van positieve psychose symptomen op de PANSS (d = 1.46) en een vermindering van hallucinaties op de PSYRATS (d = 0.26). Ook was er bij alle deelnemers een verandering in stemming te zien op de CDSS (d = -1.44). Op het schema vlak (gemeten met de BCSS) waren de resultaten wat minder eenduidig: zowel verbeteringen als dalingen in positieve zelf-scores. Contextuele informatie zoals meer uitdagingen op werk en veranderingen in persoonlijke sfeer lijken echter samen te hangen met deze scores.

Uiteraard zijn er ook kanttekeningen bij deze studie: een klein aantal deelnemers, alleen maar vrouwen en gerekruteerd online, dus deelnemers die sowieso online te vinden zijn. Maar wat we nu toch wel voorzichtig kunnen concluderen is dat het mogelijk is om negatieve imagery gericht aan te pakken in een behandeling. Dat dit veilig is en zowel off- als online kan.

Na deze kleine studies, wordt het nu echt tijd voor een grote gerandomiseerde studie naar de effecten van de behandeling van negatieve imagery bij psychose en achtervolgingsideeën. En daarna lijkt het me de hoogste tijd voor een Nederlands protocol, dat klaar is voor toepassing in de praktijk.