Door Paul de Bont
Komt ADHD nou vaker voor bij psychose dan in de algemene populatie? Een genuanceerd verhaal.
ADHD problematiek gaat ten opzichte van de algemene populatie vaker samen met mentale gezondheidsproblemen, zoals psychose. ADHD en psychose delen een verhoogd polygenetisch risico en meer perinatale complicaties. Mensen met eerstegraads familieleden met ADHD hebben een hoger risico op het ontwikkelen van schizofrenie. ADHD en psychose worden beide geassocieerd met mesolimbische en mesocorticale dopaminerge ontregeling, wat tot de theorie leidde dat middelenmisbruik en impulsiviteit de relatie tussen ADHD en psychose verklaren, vanwege verstoringen in het biologische beloningssysteem. Er zijn aanwijzingen dat ADHD-medicatie (psychostimulantia zoals methylfenidaat) bijdraagt aan de ontwikkeling van positieve psychotische symptomen en latere psychotische stoornissen. Tenslotte komen problemen met aandacht, werkgeheugen en executieve functies voor bij zowel ADHD en psychose.
Studies naar de prevalentie van ADHD in psychose laten grote verschillen in geschatte percentages zien. Een meta-analyse vond 17% tot 57% tijdens de kindertijd (<18 jaar) en van 10% tot 47% op volwassen leeftijd. In cliënten met een eerste psychotische episode psychose varieerden de ADHD-percentages van 8.4% tot 24.0%. En 25% tot 84% ADHD werd gevonden bij psychosen in de kindertijd (<13 jaar). Dus uiteenlopende bevindingen, passend bij mogelijk verschillende groepen, contexten en studie-methoden.
De onderzoekers van deze studie wilden opnieuw de prevalentie van ADHD in psychose schatten, en ze wilden factoren achterhalen die d verschillende bevindingen kunnen verklaren. Zesendertig studies werden gevonden, waarbij 30.726 personen betrokken waren. In totaal was de gepoolde prevalentie van ADHD bij psychotische stoornissen 18,49% (95% CI 11,78%, 27,83%) – een hoger percentage dan de 5% tot 8% bij kinderen en adolescenten en 2% tot 6% bij volwassenen in de algemene bevolking,
De verschillen tussen de studies waren wederom groot. Subgroep-analyses lieten hogere ADHD percentages zien bij gebruik van DSM-IV criteria in vergelijking met de ICD-10. ADHD percentages bij kinderen met psychose waren hoger dan bij adolescenten en volwassenen met psychotische stoornissen – een bevinding die eerdere studie-uitkomsten ondersteunt dat neurologische ontwikkelingsstoornissen vaker voorkomen bij kinderen met psychose dan bij adolescenten en volwassenen met psychose. Bij die groep kinderen is het functioneren ook slechter en de prognose negatiever. Ook waren de percentages hoger in Noord-Amerika vergeleken met andere regio’s. Meta-regressies wezen op een afname in prevalentiecijfers met het jaar van publicatie.
Eindconclusie: ADHD komt vaker voor bij mensen met psychose, zeker bij jonge kinderen met psychose. Vermoedelijk maken de kenmerken van ADHD iemand via verschillende mechanisme gevoeliger om ook psychose te krijgen.
