Is CGT gelijkwaardig aan antipsychotica? Nieuwe vergelijkingsstudie.

In de richtlijnen worden zowel antipsychotica als CGT geadviseerd als belangrijke behandelingen voor psychose. In de praktijk staan antipsychotica meestal voorop, en als iemand pillen weigert maar wel wil praten, wordt dat meestal (op zijn minst) een blijvend onderhandelonderwerp van gesprek. We willen toch dat iemand medicatie accepteert. Als iemand niet wil praten, maar wel pillen accepteert, is dat minder een gevoeld probleem. Het idee lijkt te heersen dat pillen toch belangrijker zijn of beter werken dan psychotherapie; althans bij psychose. Maar is dat wel zo? De effecten die we kennen van CGT zijn eigenlijk de ‘aanvullende effecten‘ bovenop een andere, al lopende behandeling, namelijk bij patiënten die reeds antipsychotica gebruiken. Het ‘pure effect‘ is nauwelijks bekend. In de UK is nu de allereerste studie uitgevoerd waarbij (1) antipsychotica-gebruik vergeleken is met (2) alleen cognitieve gedragstherapie (CGT) zonder pillen, en (3) de combinatie van beide.

De participanten met psychose werden willekeurig toegewezen aan drie groepen: alleen CGT, alleen antipsychotica, of een combinatie van beide. De CGT behandeling betrof maximaal 26 sessies over een half jaar gespreid, plus eventueel 4 booster sessies door getrainde behandelaar. De dosis en merk van het antipsychoticum werden bepaald door psychiater die betreffende patiënt in behandeling had. De primaire uitkomst was de PANSS score, en secundaire uitkomsten depressie, angst, kwaliteit van leven en sociaal functioneren.

In totaal 75 deden patiënten mee: 26 kregen CGT, 24 antipsychotica, en 25 beide. Het betrof voornamelijk mensen met een eerste psychose.
Aan het einde was alles even effectief. Op een bepaald moment bleek antipsychotica in combinatie met CGT het meest effectief (ook statistisch significant), maar dat verdween later weer. De combinatie leek dus vooral sneller te werken. Het verschil tussen antipsychotica versus CGT was nergens significant; gemiddeld reageerden patiënten op beide verschillende behandelingen gewoon even veel. Wel was er een verschil in gevonden bijwerkingen; die waren meer aanwezig bij medicatie-behandeling.

De resultaten zijn veelbelovend en geven een eerste bewijs dat het veilig is om CGT, antipsychotica en de combinatie van beide met elkaar te vergelijken; en dat ze alle drie effectief kunnen zijn. De eerste indruk is dat CGT niet onderdoet voor medicatie. En dat ondersteunt het idee dat indien patiënten wel willen praten maar liever geen pillen slikken, dit met de huidige behandeladviezen vanuit de richtlijn wellicht goed geaccepteerd kan worden. Het betrof echter een kleine studie, dus de conclusies kunnen niet te sterk worden neergezet. Op basis hiervan wordt nu een grotere studie opgezet.