Door Eva de Bruin
Op verzoek van stichting Skepsis is begin 2023 onderzoek gedaan naar het geloof in paranormale verschijnselen in Nederland. Het was vervolg op een onderzoek uit 1985. Het doel: inzicht krijgen in hoeverre Nederlanders nog geloven in paranormale verschijnselen en welke verschijnselen in 2023 nog geloofd worden. Naast een representatieve steekproef was er een controlegroep bestaande uit de lezers van het blad Skepter (van stichting Skepsis).
De deelnemers werden gevraagd in welke mate zij geloofden in 28 paranormale verschijnselen en of ze zichzelf als paranormaal gelovige beschouwden (schaal 0-100). In de steekproef (n=2511) geloofde 55.6% (enigszins) in één of meer van deze verschijnselen. De groep met niet gelovers of sceptici varieerde tussen de 13,3 en 33%, afhankelijk van de definitie. Hoewel de helft van de deelnemers geloofde in één of meer paranormale verschijnselen, noemde slechts een kwart (26.1%) zichzelf paranormaal gelovig. Het geloof in engelen/geesten en spoken, helderziendheid en genezing door handoplegging werd vaker waarschijnlijk geacht. Terwijl geloof in (on)geluksgetallen, ongeluk als je onder een ladder doorloopt, en elfen en kabouters als minder waarschijnlijk werden geacht door de deelnemers.
Ten opzichte van het onderzoek in 1985 werden er verschuivingen gevonden in het type paranormale verschijnselen. Er was een toename in het geloof in geesten en spoken en in contact met buitenaardse wezens. Terwijl het geloof in telepathie (gedachtenlezen) en grafologie (het bepalen van iemands karakter op basis van hun handschrift) zijn afgenomen. In beide onderzoeken werd gevonden dat zowel vrouwen als mensen die spiritueel maar niet religieus zijn, vaker in paranormale verschijnselen geloofden. Daarnaast werd er een groep gevonden die stabiel lijkt te geloven in paranormale verschijnselen.
De hang naar zingeving en bovennatuurlijke realiteit is dus niet afgenomen. De manier waarop mensen dit vormgeven wel.
Niet onverwacht werd in de controle groep (1789 Skepsis-lezers) minder geloof in paranormale verschijnsels gevonden. 12,1% geloofde in minimaal 1 paranormaal verschijnsel. Het merendeel (65.4%) geloofde in geen van de paranormale verschijnsels. Toch zijn er paranormale verschijnselen waarin ook een deel van de Skepsis lezers geloofden, waaronder grafologie en contact met buitenaardse wezens.
Ook geloof in het paranormale verschijnselen is een continuüm van mensen die er totaal niet in geloven tot een groep mensen die geloven in alle vormen van paranormale verschijnselen.
