Slapeloosheid versterkt effect van geluidsoverlast op psychose

Door Helga Ising

Soms wil je maar een ding: stilte!

Maar wat als je chronisch wordt blootgesteld aan storend geluid? In Nederland zijn buren en verkeer de grootste geluidshinders. Wanneer geluid ook nog je slaap verstoort, ga je overdag slechter functioneren. Dit kan ook van grote invloed zijn op je psychisch welbevinden. Zou het ook impact hebben op psychose?

De adolescentie is een cruciale fase in de ontwikkeling. Er treden veel veranderingen op die jongeren ook kwetsbaarder maken voor het ontwikkelen van psychische klachten, waaronder psychose. Hoe gevoelig iemand is voor geluid zou een rol kunnen spelen in het ontstaan. Daarbij is geluidsoverlast vaak geassocieerd met verhoogde stress en slaapstoornissen, wat ook weer kan bijdragen aan psychotische ervaringen. Eerder onderzoek toonde aan dat slapeloosheid door geluidsoverlast kan bijdragen aan de verergering van psychotische symptomen.

De huidige studie richt zich specifiek op Libanon, waar psychotische stoornissen onder adolescenten veel voorkomen. Ook geluidsoverlast en slapeloosheid komen er veel voor. Ze onderzochten 527 Libanese adolescenten middels een online enquête. Deelnemers moesten tussen de 13 en 18 jaar oud zijn, geen psychische aandoeningen of voorgeschiedenis van antipsychotica gebruik hebben. De vragenlijst bestond uit vier delen:

1. sociaal-demografische gegevens (leeftijd, geslacht, regio, huishoudgrootte en sociaal-economische status)
2. psychose symptomen: Prodromal Questionnaire – Brief (PQ-B)
3. slapeloosheid:  Insomnia Severity Index (ISI), die de ernst van slapeloosheid beoordeelt met 7 items
4. geluidsoverlast:  één vraag: “Stoor je je aan het geluid thuis of op school/werk?” gescoord op een 5-puntsschaal.

De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 15,7 jaar en 56% van de deelnemers was vrouw. Er werd een duidelijk verband gevonden tussen slapeloosheid en geluidsoverlast aan de ene kant, en psychotische ervaringen aan de andere kant. Dus hoe meer geluidsoverlast en hoe mee slapeloosheid, des te meer psychose symptomen iemand ervoer. Er was ook een interactie: bij mensen met weinig slapeloosheid was er een duidelijk verband tussen geluidsoverlast en psychotische ervaringen, bij hen met gemiddelde slapeloosheid was dit verband er ook, maar zwakker, en bij mensen met ernstige slapeloosheid verdween dit verband. De bevindingen suggereren dat de relatie tussen geluidsoverlast en psychotische ervaringen zwakker wordt naarmate slapeloosheid-ernst toeneemt. Dat is een wat vreemde bevinding, en hoewel deze cijfers duidelijk worden gerapporteerd, interpreteren de auteurs van deze studie in de tekst eigenlijk het omgekeerde: dat slapeloosheid het verband tussen geluidsoverlast en psychose symptomen versterkt.

Wat betekent dit nu? Slechte slaap kan het risico op psychotische klachten vergroten en al aanwezige klachten verergeren. Dat was reeds bekend. De ervaring van geluidsoverlast lijkt bovendien ook relevant voor psychose, maar mogelijk wordt de voorspellende waarde hiervan overschaduwd als iemand (misschien deels mede ten gevolge hiervan) heel slecht slaapt.