Review van cultuursensitieve cognitieve gedragstherapie voor psychose

Door Helga Ising

CGT is een bewezen effectieve behandelmethode bij psychose, maar hoe zit het eigenlijk bij mensen met een niet-Westerse culturele achtergrond. Sommige symptomen die wij toeschrijven aan een psychose, kunnen binnen een andere culturele context misschien een hele gewone verklaring hebben. Hoe ga je daarmee om als behandelaar? Is CGTp dan nog steeds bruikbaar?

In het artikel wordt eerst de invloed van een aantal factoren – zoals migratie, religie, racisme – en de bijdrage daarvan op culture processen besproken aan de hand van voorbeelden. Zo kan bv. het ervaren van sociale ongelijkheid iemands vertrouwen in anderen beschadigen en achterdocht versterken. Hier sluit ook bij aan dat mensen die tot een etnische minderheid behoren en in kleinere getallen leven tussen een autochtone meerderheid (bijvoorbeeld donkere mensen in de VS, of mensen met een Marokkaanse etniciteit in Nederland) meer discriminatie en daaraan gerelateerde stress ervaren, wat weer kan leiden tot achterdocht.

Daarnaast is het ook zo dat de culturele achtergrond kleurt hoe iemand over zijn psychische aandoening denkt en rapporteert. Bijvoorbeeld geloven dat je vervloekt bent door het boze oog van de buurman. Ook iemands omgeving kan beïnvloeden hoe de psychose zich uit. Soms worden psychotische ervaringen als positief geduid. Stemmen kunnen gezien worden als iets goedaardigs binnen een cultuur. Er wordt dan geen diagnose aan gehangen, en het fenomeen wordt bijvoorbeeld meer verklaard vanuit God die tegen iemand spreekt en/of dat iemand een speciale kracht zou hebben. Dergelijke interpretaties zijn uiteraard belangrijk om in kaart te brengen, omdat ze de behandeling kunnen beïnvloeden. Het verlichten van lijdensdruk is dan de route, en alleen daar waar stemmen last of hinder geven proberen te helpen.

Vervolgens zijn de auteurs gaan kijken in de verschillende databases naar studies die cultuur sensitieve CGT hebben toegepast bij psychose. In totaal zijn er 12 studies geselecteerd, waarvan 6 RCT’s. De meeste onderzoeken zijn gedaan in verschillende regio’s van Azië, waaronder Pakistan, China, Indonesië en Korea. Er zijn ook 2 studies in de UK gedaan. Uit de verschillende onderzoeken zijn de volgende thema’s naar voren gekomen voor cultuursensitief werken:

1. Familieleden en verzorgers bij de behandeling betrekken (sommige patiënten rapporteerden bijvoorbeeld dat ze geen hulp zochten voor hun psychose omdat ze geen schande wilden zijn voor hun families),
2. Psycho-educatie geven aan familieleden en andere betrokken over psychische klachten om stigma te verminderen,
3. Verklaringsmodel van de patiënt (bijvoorbeeld gebaseerd op spirituele achtergrond en geloofsovertuigingen) meenemen in de casusconceptualisatie,
4. Spirituele leiders (bijv. een imam) betrekken,
5.  CGTp terminologie aanpassen aan de primaire taal van de patiënt.

De auteurs gekeken ook naar de doelmatigheid van de cultuur-sensitieve CGTp en vonden dat deze psychopathologie verminderde, onder andere psychose-specifieke symptomen als hallucinaties en achterdocht. Wat ook genoemd dient te worden is dat geen van de studies cultuur-sensitieve CGTp vergleek met ‘gewone CGTp’, dus de toegevoegde waarde van de aanpassingen zijn moeilijk te kennen.

Concluderend kunnen we dus vaststellen dat minderheden vaak oververtegenwoordigt zijn in de GGZ en de invloed van factoren als migratie, religie en racisme van cruciaal belang zijn voor het conceptualiseren en behandelen van psychose. Factoren als migratie, religie en discriminatie zouden altijd aandacht moeten krijgen. Denk hierbij ook aan ons behandelprotocol, geesten, djinns en magie.