Waar het gaat over verschillen tussen mannen en vrouwen met een psychose, weten we bijvoorbeeld al dat bij vrouwen doorgaans iets later een eerste psychose optreedt dan bij mannen. Maar niet bekend was of er ook sekse en gender verschillen zijn in symptomen tijdens zo’n eerste psychose.
Onder sekse verstaan we vooral de biologische ‘nature’ aspecten van een persoon (genen, anatomie, hormonen) terwijl we onder gender de niet-fysiologische ‘nurture’ componenten van een persoon verstaan, zoals socialisatie, culturele normen, psychologische aspecten, e.d.
Uit eerder onderzoek naar sekse en gender verschillen in psychose symptomen werden wel tendenzen zichtbaar, zoals meer negatieve symptomen bij mannen en meer depressieve symptomen bij vrouwen, maar conclusies konden niet worden getrokken. Ook in het specifieke geval van een eerste psychose is geen onderzoek bekend naar deze verschillen. Een Canadese onderzoeksgroep vond het tijd worden om daar wel onderzoek naar te doen, mede omdat een mogelijk betere profilering van de klinische presentatie van een eerste psychose kan bijdragen aan betere vroege identificatie, detectie en interventie bij psychose.
Door middel van een uitvoerige en zorgvuldige systematische review van alle relevante publicaties naar sekse en gender verschillen in symptomen bij eerste psychose, vanaf 1990, beoogden zij die verschillen in kaart te brengen en te kwantificeren. Uit 4955 studies bleken er uiteindelijk 35 geschikt voor de review waarvan er 30 ook geschikt waren voor meta-analyse. Helaas bleken alle studies zich te beperken tot sekse factoren. Over gender is nog te weinig bekend.
Verschillen die naar voren kwamen tussen mannen en vrouwen met een eerste of vroege psychose waren als volgt:
- Vrouwen ervaren significant minder negatieve symptomen dan mannen
- Vrouwen ervaren significant meer depressieve symptomen dan mannen
- Vrouwen hadden significant hogere niveaus van functioneren
- Vrouwen hadden een significant lager risico op middelengebruik dan mannen
Er bleken geen sekse verschillen te bestaan in positieve symptomen noch in symptomen van algemene psychopathologie.
De onderzoekers wijzen erop dat, op basis van dit en eerder onderzoek, vrouwen met een psychose er beter aan toe lijken te zijn dan mannen, mogelijk vanwege minder (ernstige) negatieve symptomen en hogere niveaus van functioneren. Zij hopen dat een beter begrip van sekse en gender verschillen in de klinische presentatie kan bijdragen aan het verbeteren van vroege detectie en interventie.
Carter, B., Wootten, J., Archie, S., Terry, A.L., & Anderson, K.K. (2022). Sex and gender differences in symptoms of early psychosis: a systematic review and meta-analysis. Archives of Women’s Health, 25(4), 679-691. Artikel
