Welke behandeling met families helpt het meest tegen psychose terugval?

Familietherapie helpt om een psychotische terugval bij schizofrenie te voorkomen. Er zijn veel verschillende modellen voor familiebehandeling ontwikkeld. Maar welke werkt het beste om terugval te voorkomen?

De gezinsomgeving kan een cruciale rol hebben in het verloop van psychotische kwetsbaarheid. Er is mede daarom veel onderzoek verricht naar het ondersteunen en behandelen van gezinnen met een psychotisch familielid. Hier zijn verschillende modellen voor ontwikkeld: psycho-educatie in bijzijn van de patiënt of juist niet, het Expressed Emotion (EE) construct (kritiek met een verwijtende of overbezorgde intentie, of onhaalbare, onduidelijke en te hoge verwachtingen, geuit door belangrijke anderen), samengevoegde families in een groep, open dialogue, en ook crisismagement of meer gedragsmatige benaderingen. De auteurs wilden graag nader onderzoeken welk model de meeste evidentie heeft voor het voorkomen van een psychotische terugval.

De auteurs verrichtten daarom een netwerk meta-analyse met als belangrijkste uitkomst kans op terugval bij 12 maanden (gedefinieerd als opname in een psychiatrisch ziekenhuis, en klinisch oordeel).

Uit een groot aantal studies selecteerden ze op grond van vooraf gestelde kwaliteitscriteria 90 RCT-studies (10.340 participanten, leeftijd 14-65 jaar) waardoor ze 11 verschillende familiebehandeling modellen konden vergelijken. De verschillende familiebehandeling modellen werden onderverdeeld in

1. Systeemgerichte interventies
2. Psycho-educatieve benaderingen van familie met de patiënt
3. Psycho-educatieve benaderingen van familie zonder de patiënt
4. Geïntegreerde interventies (aparte interventies voor patiënten en het hele gezin)
5. Standaardzorg (TAU; geen familie interventie of max. 2 sessies PE).

Bijna alle interventies waren geassocieerd met een lagere kans op terugval bij 12 maanden in vergelijking met nr 5: TAU. Het meest effectieve interventiemodel was psycho-educatie aan naastbetrokkenen zonder gedragsmatige of vaardigheidsinterventies. Het terugvalpercentage was dan 10%. PE gecombineerd met gedragsmatige of vaardigheidsinterventie leidde tot een terugvalpercentage van 17% en puur systeemgerichte gezinsinterventies kwam op een terugvalpercentage van 16%. Ter vergelijking: het terugvalpercentage bij deelnemers die behandeling zoals gewoonlijk kreeg (voornamelijk alleen anti-psychotische behandeling) bedroeg 37% in de genoemde 12 maanden.

Al met al kunnen we concluderen dat het erop lijkt dat het aanbieden van een paar sessies psycho-educatie aan de familie (ongeveer 12 sessies) hier makkelijk verandering in kan brengen en sommige patiënten veel ellende besparen. Er zijn weinig kosten mee gemoeid en het is laagdrempelig toegankelijk voor families. Zeg het voort!