ADHD medicatie en psychose klachten bij kinderen en jongeren: hoe zit dat eigenlijk?

Door: Helga Ising

Ongeveer 5 tot 10 procent van alle kinderen onder de 12 jaar heeft ADHD in de Verenigde Staten (de Nederlandse cijfers liggen iets lager). Naast CGT worden in de richtlijn ook pillen aanbevolen voor de behandeling van AD(H)D. Is dit wel veilig of kunnen kinderen door ADHD-medicatie psychoseklachten krijgen?

Methylfenidaat en amfetamine worden regelmatig voorgeschreven bij de behandeling van ADHD-klachten. Het is bekend dat stimulantia – waar methylfenidaat en amfetamine onder vallen – tot psychoseklachten kunnen leiden. Maar hoe sterk is dat, en hoe zit dat eigenlijk bij kinderen? Is daar ook een verband te vinden? En wat is handig om te doen als een kind met ADHD inderdaad psychoseklachten krijgt?

Een Amerikaanse onderzoeksgroep heeft een literatuurstudie gedaan naar psychotische symptomen als bijwerking van methylfenidaat. Hierin zijn alle Engelstalige artikelen van de afgelopen 10 jaar meegenomen die vrij beschikbaar waren. Er werd geselecteerd op studies met een jonge doelgroep: kinderen en jongeren tussen de 5 en 30 jaar oud.

Er zijn 24 verschillende artikelen gevonden. Psychose symptomen als bijwerking lijkt bij 1 tot 2,5% van de ADHD-medicatiegebruikers voor te komen, dus relatief zeldzaam. Sommige studies vonden geen verhoogde kans op psychose. In veel gevallen treden psychoseklachten vrij snel op na de start of ophoging van de medicatie. Dus van belang om op die momenten goed te monitoren.

Adviezen

Als er psychoseklachten optreden, is de eerste strategie: ADHD-medicatie staken. Bij meer dan 90% leek dat voldoende. Indien de klachten niet minder worden door staking ADHD-medicatie, dan is het advies om antipsychotica voor te schrijven. En als doorgewinterde gedachten-uitpluizers, zouden wij misschien ook met CGTp aan de slag willen gaan bij aanhoudende psychoseklachten. Een interessant (maar misschien ook logisch?) advies van de auteurs is dat het voorschrijven van ADHD-medicatie beter door een psychiater kan gebeuren dan door de huisarts. Dit heeft ermee te maken dat een psychiater alerter is op psychose-achtige symptomen dan een arts die daar minder specifiek in geschoold is. Een voorzichtig advies is ook om terughoudend te zijn met het voorschrijven van ADHD-medicatie bij jongeren die psychose in de familie hebben. En wat ook als belangrijke taak voor de psychiater wordt beschouwd is het goed voorlichten van de patiënt over psychose als potentiële bijwerking van de ADHD-medicatie.