Affect – een volgend puzzelstukje in het begrijpen van de relatie tussen interpersoonlijk trauma en psychose

Eva de Bruijn

Eerder onderzoek heeft duidelijk en sterk bewijs voor de relatie tussen trauma en psychoses geleverd. Daardoor is er meer aandacht gekomen voor welke psychologische processen een rol spelen in de relaties tussen trauma en psychoses. Lange tijd werden affectieve en psychotische stoornissen als twee verschillende clusters van diagnoses gezien. Daardoor is de rol van affect in psychose jarenlang verwaarloosd. Sinds deze eeuw wordt daar anders naar gekeken, en zijn er aanwijzingen dat traumatische levensgebeurtenissen en de daarbij horende emotionele stress en affect-problemen luxerend en onderhoudend kunnen zijn voor een psychose. Nu een meta-analyse hieromtrent.

In dit onderzoek, een systematische review en meta-analyse, is gekeken naar de mogelijk verklarende rol van affectief disfunctioneren in de relatie tussen interpersoonlijk trauma en psychose. Onder interpersoonlijk trauma wordt verstaan seksuele, fysieke of emotionele mishandeling; fysieke of emotionele verwaarlozing; verlaten worden of scheiding van de primaire verzorger; en/ of pesten. In 24 van de 29 geïncludeerde studies werd enig bewijs gevonden voor de bijdrage van affect op de relatie tussen interpersoonlijk trauma en psychose. Hoewel de gevonden effecten klein zijn, zijn het wel significante mechanismen in de relatie tussen interpersoonlijk trauma en psychose. Het sterkste bewijs werd gevonden voor de invloed van depressie, angst en hechting (onzeker en gedesorganiseerd/angstig gehecht) als verklaring van hoe interpersoonlijk trauma tot psychose leidt. Het bewijs voor bredere affectieve processen (zoals eenzaamheid en affectieve disregulatie) was zwakker, mogelijk doordat er minder en kwalitatief minder goede studies naar deze mediator waren.

De huidige studie toont dus aan dat affectieve problemen deels verklaren hoe interpersoonlijk trauma de kans op psychose verhoogt. Tegelijkertijd laat het ook zien dat dit niet het hele plaatje is. Andere studies bekeken PTSS-symptomen als mediator, of dopamine, zelf- en anderbeeld, dissociatie en emotie-regulatie, hechtingstijl en cannabisgebruik. Er zijn dus inmiddels heel wat stukjes van de puzzel gelegd. Behandeling kan zich hierop richten, als deze klachten of mechanismen nog steeds aan de orde zijn in het hier en nu.