Zelfstigma verminderen: de inzet van de psychologische interventies

Door Eva de Bruin

Aan psychose kleeft veel stigma. Als mensen met psychose die stigmatiserende, stereotype ideeën zelf ook geloven en op zichzelf toepassen, heet dat ook wel zelfstigma. De gevolgen ervan zijn groot, zoals meer positieve en negatieve symptomen, een grotere kans op opname, neiging om minder hulp te zoeken, meer hopeloosheid en eenzaamheid, en een lagere kwaliteit van leven. Het verminderen van zelfstigma is zeer de moeite waard als het lukt. In deze meta-analyse zijn daarom alle interventies daarvoor op een rij gezet.

Deze systematische review (53 studies) en meta-analyse (34 studies) had als doel om de effectiviteit van zelfstigma interventies te evalueren en te kijken wat de werkzame elementen zijn. Ongeveer de helft van de studies bestond uit een multi-component interventie en de andere helft had een interventie met één component. De componenten waren o.a. psycho-educatie, (sociale) vaardigheidstraining, ervaringsdeskundigheid, non-verbale therapieën en psychotherapie (waaronder cognitieve gedragstherapie). De interventies werden in groepen (53%), individueel (30%) of gecombineerd (13%) aangeboden.  53% van de studies vond dat de interventie een afname van zelfstigma gaf. Bij 30% werd er geen afname van zelfstigma gevonden en bij 17 % werd een gemengd beeld gevonden. Groepsinterventies werkten iets beter dan individuele interventies. Gecombineerde (deels groep, deel individueel) interventies waren maar deels effectief. De interventies die 12 weken of minder duurde waren vaker effectief (58%) dan de interventies die langer duurde (48%).

Het combineren van meerdere componenten had een beter effect op het verminderen van zelfstigma dan de interventies die maar één component inzetten. De effectiefste combinatie bleek psycho-educatie, sociale vaardigheidstraining en cognitieve gedragstherapie.

De meest effectieve elementen zitten bij vele Gedachten Uitpluizers al in de gereedschapskist. Waarmee we de tools om zelfstigma, en de gevolgen daarvan, binnen handbereik hebben.