Door Paul de Bont
Antipsychotica krijgen in de prodromale fase van psychose vergroot de kans op transitie naar een eerste echte psychose. Weten we hoe dat kan, en bij wie dat zo gebeurt? De onderzoekers voeren een meta-analyse uit.
Misschien is niet elke lezer van de nieuwsbrief er al mee bekend dat in de UHR- of ARMS-fase van psychose het niet de bedoeling is dat er antipsychotica worden voorgeschreven. De klachten worden daar namelijk niet minder van. Sterker, er is een kans dat klachten erger worden en de mogelijkheid dat er een transitie naar psychose volgt neemt toe: 29% transitie na AP vs. 16% transitie zonder AP.
Dit gegeven bracht de onderzoekers van dit artikel ertoe om literatuur na te slaan: hoe kan dit?
- Welk proces komt er op gang door toediening van AP tijdens ARMS?
- Hoe langdurig is dat proces?
- Komt dit proces bij alle ARMS-individuen op dezelfde wijze op gang, of bestaan er meerdere routes?
Vanuit deze vraagstellingen verrichtten ze een meta-analytische studie naar de longitudinale effecten van baseline AP-blootstelling bij ARMS-proefpersonen in relatie tot de temporele dynamiek van de overgang naar psychose, d.w.z. of psychosetransitie na AP-blootstelling in de ARMS-fase andere trajecten laat zien in vergelijking met individuen zonder AP-blootstelling in de ARMS-fase.
Ze vonden 28 geschikte studies met in totaal 2405 ARMS cliënten, van wie 554 (23,0%) tijdens ARMS antipsychotica kregen voorgeschreven en 1851 (77%) niet. Bij follow up bleek 32.9% van de AP-ontvangers en 20,6% van de AP-onthouders een transitie naar psychose te hebben doorgemaakt. Het transitieverhogende effect is bovendien langdurig, zie Figuur 1.
Figuur 1
De auteurs hadden diverse causaliteitshypothesen in gedachten hoe AP-toediening de kans van ARMS naar psychose vergroot:
- Iatrogeen effect door bijvoorbeeld een negatieve invloed op de dopamine receptoren
- AP maskeren dat er eigenlijk al een psychose is
- AP worden gegeven aan de meest ernstige ARMS individuen en stellen het onvermijdelijke alleen maar uit.
Helaas leenden de data uit de geïncludeerde artikelen zich niet voor toetsing van deze hypothesen.
Heel jammer is dat in de gebruikte studies geen bruikbare informatie over doses van antipsychotica vermeld waren. In Nederland worden bij ARMS antipsychotica in lage doseringen zeker wel voorgeschreven, vooral Quetiapine. De indicatie is dan niet de ARMS-klachten, maar onrust, drukte in het hoofd, of slaapproblemen. En welk effect gaat daarvan uit op transitie-risico? Dat is dus mogelijk niet geheel positief.
