Cognitieve problemen ontstaan vaak al in de fase voordat iemand een psychose doormaakt. Hoe is dat te zien vanaf de ultrahoog risico (UHR)fase? Is het zichtbaar dat hun intellectuele vermogens achteruitgaan op het moment dat ze een volledige psychose doormaken? In deze studie bekeken onderzoekers het IQ-beloop over een periode van 8 jaar bij de UHR-groep.

Bij mensen met een ultrahoog risicoprofiel (UHR) zijn aandachts-, geheugen- en informatieverwerkingsproblemen een belangrijke voorspeller voor mogelijke psychose. Als je de UHR en eerste episode psychose groepen vergelijkt met mensen met een chronische aandoening dan zijn de cognitieve problemen in de laatste groep echter veel ernstiger. Komt dat door achteruitgang? Of blijven de zwakste patiënten in de chronische groep over, er komt dit verschil dus door selectie?

De huidige studie onderzoekt het langdurige beloop van intelligentie in een groep jongvolwassenen met ultrahoog risicoprofiel, van wie sommigen tijdens de follow-up een psychotische stoornis kregen. Een consistente bevinding in de UHR-onderzoeken tot nu toe is dat er vooralsnog geen bewijs is gevonden dat het IQ achteruitgaat bij een overgang naar psychose. Hierbij is wel de kanttekening te maken dat de follow-up vaak kort was, tussen de 6 en 18 maanden. Daarnaast zijn er maar weinig UHR-studies die specifiek gekeken hebben naar het beloop van intelligentie in relatie tot de overgang van at risk status naar psychose. Dit is wel cruciaal omdat we in eerste episode studies de IQ-achteruitgang wel zien. Het is dus belangrijk om te weten of dit samenhangt met het doormaken van een psychose of ook voorkomt bij de mensen die uiteindelijk niet de transitie doormaken.

De onderzoekers bij de PACE kliniek in Australië volgden jongvolwassenen met at risk risicoprofiel (UHR) langdurig. Deelnemers werden gerekruteerd bij de PACE kliniek in Melbourne (2000-2006), er vonden vervolgmetingen plaats (tussen 2007-2009 en 2012/2013). De analyses zijn gedaan op 139 jongvolwassenen, met een gemiddelde leeftijd van 18.2 jaar. Ongeveer 60% was vrouw. De helft had een voltijdbaan en heeft minimaal 12 jaar onderwijs gehad. Op alle uitgevoerde meetmomenten werd de ‘Wechseler Abbreviated Scale of Intelligence’ (WASI) of de ‘WASI Full Squale IQ’ (FSIQ) afgenomen. Er waren in totaal 23 transities naar psychose (16.55%; de meesten in de eerste twee jaar na UHR status).

Er bleken geen verschillen in IQ-trajecten tussen degenen die wel en niet overgingen naar psychose en tussen individuen met goede en slechte functionele resultaten. Dat is goed nieuws, want dit geeft voorzichtig bewijs dat er stabilisatie en verbetering kan optreden in het cognitieve functioneren tussen iemands 20e en 30elevensjaar, ook als iemand psychotische klachten ervaart.

Cheng, N., Lin, A., … Wood, S.J. (2022). Intelligence trajectories in individuals at ultra-high risk for psychosis: An 8-year longitudinal analysis. Schizophrenia Research 248, 140–148.
Artikel