Mensen die last hebben van stemmen horen, krijgen weleens van anderen te horen dat ze er ‘gewoon’ minder aandacht aan moeten besteden. Dat zijn natuurlijk goed bedoelde adviezen, maar makkelijker gezegd dan gedaan. Toch wist een Spaanse onderzoeksgroep een programma te ontwikkelen, gericht op aandachtprocessen, waardoor o.a. frequentie en intensiteit van stemmen horen verminderde.
Ondanks het positieve effect van antipsychotica, profiteert een derde van de mensen die last hebben van stemmen horen, niet of onvoldoende van farmacotherapie. Zij blijven last ondervinden van hun stemmen en dit heeft negatieve gevolgen voor hun sociaal en maatschappelijk functioneren. Psychologische interventies zoals CGT die worden toegevoegd aan de behandeling zijn effectief in het verminderen van de last ten gevolge van het stemmen horen, maar zijn nauwelijks effectief op reductie van stemmen.
Ook verschillende vormen van aandacht training zijn onderzocht en toegepast bij stemmen horen, zoals Attention Training Technique (ATT) of Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Ofschoon deze interventies soms effectief zijn in het verbeteren van cognitieve functies bij psychose gevoeligheid, is er weinig evidentie voor positief effect op vermindering van de psychose symptomen zelf. Strategieën om de aandacht te verleggen van stemmen naar andere stimuli blijken lastig te leren voor patiënten. De therapie vindt ook meestal niet plaats op momenten van hallucineren, wat de praktische toepassing ervan bemoeilijkt.
Spaanse psychologen bedachten er wat op. In een gecontroleerde studie werden 40 patiënten die last hadden van stemmen horen gerandomiseerd naar een experimentele groep en een controlegroep van ieder 20 patiënten. Bij allen werden symptomen en auditieve hallucinaties voor en na de studie in kaart gebracht, en diverse aandachttesten afgenomen. De experimentele groep kreeg een training waarin via een computerprogramma drie aandacht modules werden aangeboden. De controlegroep kreeg die niet.
De training duurde 3 maanden en bestond uit 24 sessies. In de eerste 8 sessies werd uitsluitend de aandacht getraind met de drie modules (concentratie, waakzaamheid en verdeelde aandacht). Daarna volgden 4 sessies waarin de modules werden herhaald, maar nu met koptelefoon op, luisterend naar een educatief radioprogramma. Voor de laatste 12 sessies werd een virtuele omgeving van stemmen ontworpen, o.a. gebaseerd op rapportage van de patiënten zelf. Stemmen waren meestal mannelijk, hadden negatieve inhoud, spraken woorden, zinnen of kreten, soms met schreeuwende toon. In deze fase van het onderzoek werden opnieuw de modules herhaald, maar nu simultaan aangeboden met het radioprogramma en met de op willekeurige momenten afgespeelde virtuele stemmen. Goed bedacht!
Er was helaas sprake van aanzienlijke drop-out – zowel in de experimentele als in de controlegroep vielen ieder 12 deelnemers uit. Maar vergeleken met de 8 overgebleven deelnemers uit de controlegroep waren er bij de 8 getrainde deelnemers significante verbeteringen op positieve symptomen en was er m.b.t. hun stemmen sprake van vermindering in frequentie, duur, locatie, volume, overtuigingen over de herkomst van stemmen, negatieve inhoud, hoeveelheid stress, en mate van ontregeling van leven als gevolg van stemmen. Ook was er toegenomen vermogen van controle over stemmen. Daarnaast waren er significante verminderingen in het aantal fouten bij drie aandachttesten, vergeleken met de controlegroep. Meest opmerkelijk was dat na afloop van de training 5 van de 8 getrainde deelnemers rapporteerden dat hun stemmen helemaal waren gestopt! Een kleine trial dus, maar met verbluffend resultaat.
Artikel
