Hoewel er best wat over geschreven is, weten we nog weinig over de link tussen psychose en ADHD (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder). Hoe zit dit eigenlijk? Veel clinici zien dat mensen met ADHD – die hiervoor medicatie krijgen – psychoseklachten ontwikkelen. Het is vaak gedacht dat dit komt door de bijwerkingen van de medicatie. Anderen hebben het idee dat de ADHD symptomen zelf verband houden met psychotische symptomen. Wetenschappelijk bewijs was er nog niet. In Engeland bekeken Steven Marwaha en zijn onderzoeksgroep in de Britse populatie hoe het zit.
Populatie onderzoek
De onderzoekers gebruikten data van een groot nationaal survey (7.403 personen) en bekeken de relatie van ADHD symptomen met: stemmen horen, achterdocht, en het wel of niet hebben van een psychotische stoornis (waarschijnlijkheidsdiagnose). Er werd gecorrigeerd voor factoren die mogelijk een medeoorzaak van psychose zijn: medicatie, drugs, angstige of depressieve stemming, sociaal-demografische variabelen (armoede, geslacht, werkeloosheid), een laag verbaal IQ, autisme spectrum symptomen, gedragsproblemen in de kindertijd en hypomane stemming. Op die manier werd de specifieke invloed van ADHD-kenmerken uit de data gefilterd. Om de ADHD symptomen vast te stellen werd gebruik gemaakt van de ADHD self-report-scale (ASRS).
ADHD – Psychose
De resultaten waren helder. Hoe meer ADHD-kenmerken, hoe meer psychotische symptomen. Een dimensioneel hogere ASRS score hing sterk samen met psychose, achterdocht en stemmen horen. Dit effect werd ook gevonden wanneer gecorrigeerd werd voor andere voorspellende factoren. Het hebben van 6 ADHD-kenmerken (0,5% van de groep had dit) hing na correctie voor andere factoren samen met een 4,3 keer grotere kans op psychotische stoornis, met name achterdocht. De belangrijkste verklarende factor voor het gevonden effect was de angstige/depressieve stemming die gevonden werd bij hoog-scoorders op ADHD schaal. Het bleek niet mogelijk om ook de bijwerkingen van ADHD-medicatie (Ritalin) te onderzoeken, omdat slechts twee personen dit medicijn gebruikten. Wel werden relaties gevonden tussen cannabisgebruik en psychotische klachten (alle soorten) en tussen cocaïnegebruik en achterdocht, maar deze verbanden waren onafhankelijk van ADHD: ze verklaarden niet de gevonden relatie tussen ADHD en psychose.
En nu?
De bevinding over de invloed van de angstige/depressieve stemming bij ADHD en psychotische klachten geeft ons iets meer inzicht in het onderliggende mechanisme bij deze stoornissen. Naarmate er meer ADHD-kenmerken zijn, met eveneens angst en somberheid, wordt ook de kans op psychose groter. Dit was ongeacht drugsgebruik. Ook was er weinig sprake van Ritalin medicatie, dus dat was evenmin de verklarende factor. Dit spreekt de opvatting tegen dat psychose bij ADHD geheel te wijten valt aan medicatiebijwerkingen of meer drugsgebruik. De onderzoekers suggereren dan ook dat ADHD behandeling indirect het risico psychotische klachten kan verlagen. Daarnaast is het goed om alert te blijven op ADHD klachten in onze dagelijkse praktijk.
