Bij adolescenten tot 18 jaar is er nog weinig onderzoek gedaan naar welke behandeling veilig en effectief is bij een eerste psychose. En dat is een gemiste kans, want nog voor je 18e levensjaar een psychose ontwikkelen heeft grote gevolgen voor de jongere en ook diens familie. Britse onderzoekers hebben daarom een eerste pilot RCT gedaan om te kijken of het mogelijk is om die groep een behandeling aan te bieden en bij welke behandeling (CGT, pillen, of de combinatie van beiden) de jongeren dan baat zouden kunnen hebben.
Een psychose nog voor dat iemand 18 is geeft een slechte prognose door problemen op sociaal en werkgebied maar ook meer kans op terugval in psychose en opnames. De incidentie van deze zogenoemde early onset psychose is 5,9 per 100.000 inwoners. Uit een systematische review is naar voren gekomen dat de standaardbehandeling voor een early onset psychose antipsychotica zijn, maar het aantal wetenschappelijke publicaties over de effectiviteit hiervan is zeer beperkt, en de bijwerkingen kunnen fors zijn. Er zijn tot op heden geen psychologische behandelstudies gedaan die zich richten op de onder 18-jarigen met een eerste psychose. De huidige NICE richtlijnen voor de behandeling van early onset psychose zijn daarom afgeleid uit de onderzoeken bij volwassen populaties. Het doel van deze studie was het om de haalbaarheid van een gerandomiseerde gecontroleerde studie van klinische effectiviteit en kosteneffectiviteit van antipsychotica versus psychologische interventie (CGT en gezinsinterventie) versus de combinatie van deze behandelingen te onderzoeken.
De studie is uitgevoerd door gerenommeerde Engelse onderzoekers. De inclusiecriteria waren als volgt: 14-18 jaar, hulpzoekend, diagnose in het psychose spectrum, onder behandeling bij een VIP team, en huidige psychotische klachten (gemeten met de PANSS). Exclusiecriteria: in de afgelopen 3 maanden gebruik van antipsychotica of een gestructureerde psychologische behandeling gekregen, niet Engelstalig, sprake van conceptuele disorganisatie (gemeten met de PANSS), een gevaar voor zichzelf of anderen, problemen met het intellectueel functioneren, organische oorzaak van psychose, vooral alcohol en drugs-gerelateerde problematiek. De deelnemers werden willekeurig toegewezen aan één van de drie condities: (1) psychologische interventie bestaande uit: CGT (max. 26 sessies) plus optioneel gezinsinterventie (max. 6 sessies) gespreid over 6 maanden en indien nodig 4 boostersessies CGT, (2) antipsychotica (voorgeschreven volgens de NICE richtlijnen, voor minimaal 3 maanden maar liefst 6 maanden en langer), (3) CGT (met evtl. gezinsinterventie) plus antipsychotica. De follow-up was 12 maanden, met elke 3 maanden een tussenmeting.
In totaal 75 deden adolescenten mee: 18 kregen CGT plus evt. gezinsinterventie, 22 antipsychotica, en 21 beide. De gemiddelde leeftijd was 16.3. Alle drie behandelingen waren veilig en acceptabel, en aan het einde knapten deelnemers in alle drie condities op. Er was minder uitval in de groep die alleen CGT kreeg in vergelijking met de andere twee groepen. Ongeveer de helft van de adolescenten heeft gebruik gemaakt van de gezinsinterventie.
De resultaten zijn veelbelovend en geven een eerste bewijs dat het veilig is om CGT (plus gezinsinterventie), antipsychotica en de combinatie van beide met elkaar te vergelijken; en dat ze alle drie effectief kunnen zijn bij adolescenten met een eerste psychose.
CGT lijkt het dus net zo goed te doen als pillen, en kan dus ook veilig aangeboden worden aan jongeren. Dit alles ondersteunt het idee dat voor de behandeling van een early-onset psychose de huidige richtlijnen voor volwassenen goed gevolgd kunnen worden.
Dit is niet de eerste gerandomiseerde studie die antipsychotica met CGT bij psychose vergeleek. Uit de vorige (deels zelfde onderzoekers) kwamen vergelijkbare resultaten: CGT en pillen deden het even goed op de symptomen; alleen hadden pillen toen meer bijwerkingen. Op basis van de kennis tot nu toe wordt nu een grotere studie opgezet.
Artikel
