Een negatief zelfbeeld komt veel voor bij patiënten met psychose. Door de psychose, verlieservaringen en zelfstigma wordt je zelfvertrouwen ondermijnd. Dit houdt dan ook weer psychose en somberheid in stand. En het is gerelateerd aan een hoger suïcide risico en een verminderde kwaliteit van leven. Daarom zijn effectieve en toegankelijke interventies voor het verbeteren van het zelfbeeld nodig.
Er is maar een handje vol interventie studies gedaan voor het verbeteren van het zelfbeeld bij mensen met een psychose. Drie van de vijf studies vonden positieve effecten, de andere twee vonden geen effect. Daarbij zijn de studies onderling ook niet helemaal vergelijkbaar omdat de behandelfocus verschillend was. Dit, in combinatie met het feit dat mensen met een psychose in veel gevallen nog onderbehandeld worden, was aanleiding voor een Groningse onderzoeksgroep rondom Wim Veling om te onderzoeken of een CGT-groepsbehandeling effectief is voor het verbeteren van zelfwaardering bij psychose. Om de interventie, indien effectief, zo breed mogelijk toegankelijk te kunnen maken is ervoor gekozen om minder gespecialiseerd en minder kostbaar personeel (SPV en net afgestudeerde basispsycholoog) hiervoor in te zetten.
De CGT-groepsbehandeling bestond uit negen wekelijkse sessies van 90 minuten volgens de stappen beschreven in het boek “Negatief Zelfbeeld” van Manja de Neef (2010): o.a. psycho-educatie, een kosten en baten analyse van negatieve en positieve zelfopvatting (om de motivatie te verhogen), een witboek bijhouden, het ontdekken van positieve eigenschappen, het opbouwen van een alternatief zelfbeeld, gedrag veranderen, minder gevoelig worden voor kritiek en hoe je het geleerde kunt vasthouden/ terugvalpreventie.
Er deden 30 patiënten met een psychotische stoornis mee. Zelfwaardering werd gemeten met de Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES) en met de Self-Esteem Rating Scale – Short Form (SERS-SF). Om depressieve klachten in kaart te brengen werd een BDI afgenomen. Na de groepsbehandeling was de zelfwaardering hoger (gemiddelde 7 punten hoger op de Rosenberg), en de depressieve symptomen waren ook verbeterd in vergelijking met de baseline meting. De behandeling werd goed ontvangen, aangezien de dropout zeer laag was (90% van de patiënten hebben de CGT-groepsbehandeling afgerond). Het gevonden effect hier (een 7 punten stijging op de Rosenberg) is vergelijkbaar met eerdere studies naar de Manja de Neef methode, buiten het psychoseveld.
Uiteraard is dit slechts een eerste kleine studie. Er is meer onderzoek nodig met een controlegroep, een grotere sample en een langere follow-up tijd. Maar de eerste resultaten zijn veel belovend.
