Vanwege COVID-19 zijn mensen met een ernstige psychische aandoening (EPA) extra kwetsbaar geworden. De overheidsmaatregelen die getroffen zijn vanwege COVID-19 kunnen bijvoorbeeld bij mensen met een psychose leiden tot verergering van psychotische symptomen of tot een transitie naar een eerste psychose bij mensen met een verhoogd risico. Hoe kunnen we in deze tijd toch kwalitatief goede zorg blijven bieden?
In een kort bericht in het tijdschrift voor Community Mental Health pleiten Kopelovich en Turkington voor het toepassen van cognitieve gedragstechnieken met een hoog rendement. Deze Hoog Rendement-Cognitieve Gedragstechnieken voor psychose (HR-CGt-p) onderscheiden zich van CGTp doordat ze in minder sessies kunnen worden aangeboden, bijvoorbeeld in 6 of 12 sessies in plaats van de reguliere 16+, en relatief makkelijk aan te leren zijn en uitgevoerd kunnen worden door een veelheid van hulpverleners, bijvoorbeeld psychiatrisch verpleegkundigen.
Daarbij maakt HR-CGt-p ook dankbaar gebruik van vele al bij CGTp toegepaste, innovatieve en CGTp ondersteunende, e-health en m-health mogelijkheden, zoals beeldbellen, beeld psycho-educatie (explanimations), smartphone (audio en video opnames, en smartphone applicaties zoals TemStem, PsyMate), draagbare middelen (stappenteller, smartwatches), texting (mobiele tekstberichten), website platforms (GU, Psychosenet) en Virtual Reality.
In de klinische praktijk zal veel geïmproviseerd moeten worden om cognitieve en gedragsverandering te faciliteren, zowel in als tussen de sessies. Voorbeelden van mogelijkheden tijdens de beeldbelsessies zijn PowerPointpresentaties, Whiteboard en screen sharing van Pdf-bestanden, hand-outs, websites, CGT-formulieren, ZoZitDat-jes, instructievideo’s, e.d. Ook kunnen voor de patiënt belangrijke anderen in de sessie aansluiten. De auteurs noemen ook proces ondersteunende mogelijkheden voor tussen de sessies, zoals smartphone applicaties gericht op activity scheduling, SMS-alerts voor thuiswerk opdrachten, virtuele ondersteuningsgroepen, bibliotherapie, podcasts, e.d.
Ofschoon er nog geen empirische evidentie is voor deze aanpak bij mensen met psychose, lijkt het er wel op dat op afstand aangeboden CGT, HR-CGt-p en geleide zelfhulp therapeutisch effect kunnen hebben en bovendien efficiëntie kunnen doen toenemen. Knelpunten zijn natuurlijk wel dat niet iedereen in de doelgroep beschikt over een smartphone, computer of laptop of over de benodigde software, of dat wifiverbindingen kunnen haperen, of vertragingen kunnen ontstaan in de uitwisseling van therapeutisch materiaal. Ook kunnen er problemen zijn in het kunnen hanteren van deze digitale middelen of dat de privacy onvoldoende beschermd kan worden. Speciale aandacht vestigen de auteurs ook op mensen met een cognitieve beperking omdat er bij de ontwikkeling van al deze mogelijkheden nauwelijks met hen rekening is gehouden. Ook hier zullen aanpassingen voor bedacht moeten worden. En wij voegen er zelf nog aan toe dat de therapeutische relatie hanteren via online contact soms tekortschiet, en ook dat monitoring van iemands gemoedstoestand minder soepel kan lopen, zeker als een patiënt zich niet makkelijk uitdrukt via digitale middelen.
De conclusie in dit korte bericht is dat wanneer instellingen voor geestelijke gezondheid in de wereld in staat zouden zijn om mensen met een psychose te voorzien van de technieken zoals beschreven in dit bericht, we in staat zouden kunnen zijn om niet alleen de effecten van aan COVID-19 gerelateerde stress te verlichten, maar we ook uit deze crisis tevoorschijn zouden kunnen komen met een systeem dat de vooruitgang in gezondheid en technologie voor deze doelgroep op een hoger plan tilt. Dit moet dan wel goed verder getest worden.
