Wat doet CGT voor psychose met het brein?

CGT voor stemmenhoren verandert het brein. Daar waar antipsychotica niet hielpen, hielp CGT het limbisch systeem te ontspannen bij het luisteren naar vervelende teksten. Prachtig onderzoek, met leerzame lessen over stemmenhoren en hersenactiviteit. En trouwens ook fijn voor de goede verstandhouding tussen psychologen en psychiaters.

Met functional Magnetic Resconance Imaging (fMRI;, in het Nederlands ook bekend als functionele kernspintomografie) kan de plaats van hersenactiviteit bepaald worden. Er worden bij fMRI 3D-afbeeldingen van de hersenen gemaakt, waarbij te zien is waar en wanneer er in de hersenen hersenactiviteit is. De onderzoekers gebruikten fMRI in een onderzoek naar de effecten van CGT voor stemmenhoren. Ze gebruikten een manier van onderzoek dat inmiddels enkele tientallen jaren in zwang is voor het meten van emotionele reacties in brein van cliënten met psychose: het auditory emotional paradigm. Hierin krijgen de proefpersonen auditieve stimuli toegediend (woorden, klanken) waarbij m.b.v. de fMRI de hersenactiviteit in beeld wordt gebracht. De woorden/klanken zijn ofwel emotioneel beladen (bv ‘moord’) ofwel emotioneel neutraal (‘deur’). In dit onderzoeksveld werd aangetoond dat mensen met psychose (meestal stoornissen in het schizofreniespectrum) bij het horen van beladen woorden een abnormale hyperactiviteit laten zien van diverse hersengebieden; in het bijzonder de prefrontale cortex, temporale cortex, cingulate cortex, insula en amygdala.

Hoewel er wel een paar neuro-imaging-studies naar de effecten van CGT voor psychotische symptomen op de hersenactiviteit zijn gedaan, is de onderhavige studie de eerste die effecten in het brein bestudeerd van CGT voor auditieve hallucinaties. Deze studie heeft dus een primeur.

In het onderzoek kregen 55 proefpersonen in de fMRI-hersenscan een woordentest toegediend, die vrij standaard gebruikt wordt in auditory emotional paradigm-onderzoek. De fMRI metingen vonden plaats op baseline (pre-CGT), na 9 maanden en na 14 maanden.

Er waren drie condities

-17 proefpersonen met de diagnose schizofrenie met therapieresistente auditieve hallucinaties, d.w.z. dat het stemmenhoren eerder niet verbeterde op antipsychotische medicatie. Zij ontvingen care as usual + CGT in 16 tot 20 tweewekelijkse sessies, waarbij de grondig getrainde therapeuten onder supervisie van internationaal erkende experts werkten.

-Een controlegroep van 24 proefpersonen met de diagnose schizofrenie met therapieresistente auditieve hallucinaties + care as usual.

-Een controlegroep van 14 gezonde proefpersonen.

De onderzoeksvraag was uiteraard of de hersenactiviteit van de drie groepen verschillen vertoonden voor en na de behandeling. En jawel: t.o.v. beide controlegroepen liet de CGT groep op 9 en 14 maanden een duidelijke daling van de hersen(hyper)activiteit zien in de amygdala, gyrus temporalis medius en de gyrus frontalis superior. De onderzoekers zetten wat kritische kanttekeningen bij hun onderzoek, maar in feite zit het onderzoek zeer gedegen in elkaar en staan de resultaten ferm overeind. Dat is niet alleen goed nieuws voor CGT voor stemmenhoren, maar ook voor hersenonderzoekers. Want CGT levert door dit type onderzoek inzichten op in de biologische fundamenten van auditieve hallucinaties en psychotherapie; inzichten die anders niet verkregen werden.