Zowel in Nederland als de rest van de wereld is er steeds meer bekend over psychose-symptomen bij mensen die geen psychose stoornis hebben. Hoe zit het met deze fenomenen, en gaan die altijd vanzelf weer weg? Denk aan de bakker op de hoek die stemmen hoort en de juffrouw van groep vier met achtervolgingswanen.
John McGrath en zijn onderzoeksgroep hebben samengewerkt met maar liefst 18 landen: Colombia, Irak, Nigeria, PRC, Peru, Brazilië, Libanon, Mexico, Roemenië, België, Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Nieuw Zeeland, Portugal, Spanje en de VS. In totaal deden 31.261 volwassenen mee, allemaal mensen zonder vastgestelde psychotische stoornis. Aan hen werd tijdens een huisbezoek aan de hand van een gestandaardiseerd interview (CIDI) gevraagd naar twee soorten hallucinaties en vier type wanen:
Hallucinaties:
- Visueel
- Auditief
Waangedachten:
- Het idee dat gedachten niet van jezelf zijn
- Het idee dat gedachten gestuurd kunnen worden van buitenaf
- Betrekkingsideeën
- Achtervolgingswanen/complotwanen
Ook keek men hoeveel stress de symptomen hadden veroorzaakt, of er ook andere psychische klachten waren naast de psychotische symptomen en namen ze de ‘zekerheid’ waarmee mensen dachten de wanen en hallucinaties te hebben gehad mee.
Ongeveer 6% van de ondervraagden had ooit een psychotisch symptoom gehad. Het ging vooral om hallucinatoire belevingen (5,2%, met name visueel), en wat minder om waanbeelden (1,3%, met name achterdocht). Zo’n 2% had een psychotisch symptoom nog in het afgelopen jaar gehad. Meestal waren de psychotische ervaringen van korte duur; bij zo’n 32% bleef het bij een eenmalige ervaring. Bij nog eens 32% hadden 2 tot 5 momenten van psychose symptomen ervaren. En bij de rest kwam het vaker dan 5 keer terug in hun leven.
Relaties met andere kenmerken:
- Vrouwen hadden vaker hallucinaties dan mannen
- Mensen uit rijkere landen hadden vaker psychotische ervaringen dan mensen uit armere landen
- Maar binnen een land betrof het vaker de mensen zonder werk/partner en met een lage sociaaleconomische status
- Waanbeelden kwamen iets vaker voor bij jongere mensen
- Opvallend genoeg hadden immigranten gemiddeld minder vaak last van hallucinaties, wat in contrast staat met hun verhoogde kans op een psychotische stoornis
Deze studie is erg indrukwekkend in grootte en de data zullen vermoedelijk robuust zijn. Enkele beperkingen van de studie betreffen:
- De manier van psychotische stoornissen uitsluiten die vooral ging over of een dokter van dat land een diagnose had gesteld
- Mogelijke onderrapportage i.v.m. bijvoorbeeld schaamte
Verder worden veel interessante associaties (nog) niet in dit artikel gerapporteerd. De relatie tussen migrant zijn en het krijgen van psychose symptomen, bijvoorbeeld, is misschien verschillend per land (ontwikkeld / niet ontwikkeld).
