Hangt roken samen met psychotische ervaringen?

De schadelijke effecten van roken zijn algemeen bekend; roken tast je gezondheid aan en kan leiden tot kanker. Je sterft gemiddeld een stuk jonger. Inmiddels mag er daarom op steeds meer plekken niet meer gerookt worden. Maar minder druk maken we ons om wat het effect is van roken op onze psychische gezondheid. Is dit wel terecht?

Onderzoek richt zich de laatste decennia steeds meer op de invloed van omgevingsfactoren op psychose. Nu duidelijk is dat het roken van cannabis een risicofactor is voor psychose, is tabak onderwerp van nieuwe studies. Zo is er bijvoorbeeld een meta-analyse die laat zien dat de kans op psychose 3 x hoger is bij mensen die dagelijks tabak roken. Oorzaak en gevolg zijn dan moeilijk te onderscheiden, maar onderzoek bij eeneiige tweelingen liet zien dat de rokers 1.7 keer meer kans hadden op psychose, wat wijst op dat er meer aan de hand is dan slechts genen. Een stukje extra informatie dat wederom kan meehelpen om de relatie te begrijpen is de vraag of roken ook samenhangt met psychotische ervaringen in de algemene populatie. Is dat zo?

Voor deze studie werd gebruik gemaakt van data van een groot bevolkingsonderzoek in Londen uit 2010. 2.359 huishoudens tussen de 16 en 90 jaar oud werden gevraagd mee te doen, waarvan er 1.698 reageerden. De deelnemers werden gevraagd of ze wel eens psychotische ervaringen hadden (zelf rapportage vragenlijst van 5 items) en of (en zo ja: hoeveel) ze nicotine rookten. Ook werd gevraagd of ze andere soorten drugs gebruikten.

De mensen die dagelijks roken rapporteerden meer psychotische ervaringen. Dit was niet het geval voor ex-rokers of sporadische rokers. Het effect tussen roken en psychotische ervaringen bleef overeind als er rekening werd gehouden met het effect van leeftijd, geslacht en etniciteit. Het corrigeren voor gebruik van cannabis en stimulantia (crack, cocaïne, amfetamine of XTC) zwakte de relatie tussen roken en psychotische ervaringen iets af. De relatie zat na al die correcties op 1,47 (Odds Ratio).

Verder werd gekeken of het nog uitmaakt hoeveel sigaretten er gerookt werden. En het bleek dat hoe meer iemand rookt, hoe groter de kans op psychotische ervaringen (dosis response relatie).
Er werd geen verschil gevonden tussen ex-rokers en mensen die nooit gerookt hadden, wat zou kunnen wijzen op dat de relatie tussen roken en psychotische ervaringen ook omkeerbaar is als mensen stoppen met roken.

Wat deze relatie verklaart (het mechanisme) werd in deze studie niet onderzocht. Wel worden er enkele suggesties gedaan. Een mogelijkheid is dat er een gedeelde genetische aanleg zou zijn voor zowel het roken van tabak als psychose, of er kan een causale relatie tussen roken en psychose bestaan. Dit laatste kan betekenen dat roken de kans op psychose symptomen vergroot. Maar het kan ook beteken dat mensen met psychose grotere kans hebben om te (blijven) roken, bijvoorbeeld als zelfmedicatie om symptomen te verminderen, of vanuit verveling als je geen werk hebt.

Ongeacht de verschillende mogelijke verklaringen, is het goed om te beseffen dat dit niet de eerste keer is dat deze relatie wordt gevonden. Vermoedelijk is er wel iets aan de hand en is tabak roken ongunstig voor de kans op psychose.