Het is bekend dat het horen van stemmen voorkomt bij mensen met verschillende soorten psychiatrische stoornissen en bij mensen zonder psychiatrische problemen. Hoe omschrijven al die stemmenhoorders hun ervaring van ‘stemmen horen’ in hun eigen woorden? Hoe is het voor ze om stemmen te horen? Dat is de missie en de vraag waarmee de onderzoekers online op pad gingen.
Op een project website (http://hearingthevoice.org/) konden respondenten een vragenlijst invullen met open en gesloten, onbevooroordeelde, zeg maar nieuwsgierige vragen (bijvoorbeeld “Verschilt voor jou de ervaring van stemmenhoren van die van denken? Zo ja, hoe dan?”). De lijst werd door 153 respondenten ingevuld. Het onderzoeksteam analyseerde de antwoorden op systematische wijze op thema’s. Ze controleerden dat de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid van die thematische analyse goed was. Ten slotte verkenden ze uitkomsten van soorten thema’s en typen respondenten nog wat verder met vergelijkende statistiek.
De onderzoekers presenteren alle bevindingen in gedetailleerde tabellen met ervaren stemeigenschappen. Een deel van die bevindingen bevestigt wat we al wisten:
- Het horen van meer dan één stem komt veelvuldig voor
- Er is een grote variëteit in de verschijningskenmerken
- Negatieve emoties gaan het vaakst gepaard met stemmen horen (vooral bij psychiatrische patiënten), maar ook positieve of neutrale emoties komen frequent voor
De onderzoekers brengen ook nieuwe inzichten: 44% van de stemmenhoorders hoort stemmen als geluid. De rest niet. Die ervaart stemmen als denken of als een mix van denken en horen. De denk- of mix-stemmen converseren meer dan de gehoorde stemmen. Ze zijn bovendien veranderlijker en ze geven de stemmenhoorder vaker het gevoel in contact te kunnen komen met de belevingswereld van andere mensen. Andere belangrijke bevindingen betreffen de uiteenlopende somatische en zintuiglijke ervaringen die samengaan met stemmenhoren: 66% heeft lichamelijke sensaties tijdens het stemmenhoren (bv “mijn lichaam voelt alsof het in brand staat’), 28% hallucineert gelijktijdig met stemmenhoren in andere zintuigen en 18% ervaart de stemmen in meerdere zintuigen tegelijk. Een derde interessante uitkomst is dat 69% de stem beleeft als een minder of meer uitgewerkt, interacterend persoon(sdeel), karakter of entiteit.
De onderzoekers maken duidelijk dat het verzamelbegrip ‘auditieve hallucinaties’ aan een grondige verdieping en differentiatie toe is. Stemmenhoren is een complex verschijnsel met veel variaties. En bij de meeste stemmenhoorders is het niet alleen stemmen horen: gelijktijdige lichamelijke, cognitieve/betekenis gevende, affectieve en niet-auditieve hallucinaties maken er een veelomvattender ervaring van. Dat is toch belangrijke wetenschap voor toekomstig onderzoek en voor het vinden van bijpassende interventies in de behandeling.
