Veel onderzoek naar de oorzaak van stemmen horen heeft zich geconcentreerd op de rol van cognitieve vertekeningen en defecten (zoals de ‘bronmonitoring tendens’ en beperkingen in de zelfmonitoring). De laatste jaren kijkt men meer naar de mogelijke invloed van dissociatie. Dissociatie wordt wel beschreven als een fenomeen waarbij de informatie-integratie niet goed of beperkt plaatsvindt. Dat betreft dan het psychisch functioneren, zoals geheugen, bewustzijn en waarneming. De persoon die het betreft ervaart dissociatie vaak als een verminderd contact met zichzelf en/of de omgeving. Zie voor meer details bijvoorbeeld onze ZZD over dissociatie op de website.
Net zoals het horen van stemmen niet alleen voorkomt bij schizofrenie, komt dissociatie niet slechts voor bij een dissociatieve stoornis. Beiden typen ervaringen komen bij verschillende aandoeningen en ook in de algemene bevolking veel voor. Engelse onderzoekers hebben een systematisch overzicht gemaakt van alle bestaande literatuur over de relatie tussen stemmen horen en dissociatie. Ze hebben ook een meta-analyse gedaan op de beschikbare gegevens. Conclusie: ondanks verschillende beperkingen van de studies is het toch duidelijk geworden dat er een sterke relatie bestaat tussen stemmen horen en dissociatie (correlatie = 0,52). Ook is het duidelijk dat blootstelling aan trauma met beide ervaringen samenhangt.
Echter, om meer te weten over de aard van deze sterke relatie tussen dissociatie en stemmen horen, is andersoortig onderzoek nodig. De auteurs geven allerlei aanwijzingen voor nieuw, goed opgezet onderzoek. Wie daarin geïnteresseerd is, moet dit artikel zeker lezen. Wij beperken ons hier tot de genoemde tips voor clinici. Kort door de bocht geformuleerd: stap uit de diagnostische kokers en kijk en behandel trans-diagnostisch. Iets uitgebreider:
- Vraag standaard naar traumatisering en dissociatie wanneer er sprake is van stemmen horen
- Neem relevante informatie hierover mee in de casusconceptualisatie met betrekking tot het ontstaan en voortduren van verontrustende stemmen
- Overweeg het verminderen van dissociatie op te nemen in de subdoelen van CGT bij psychotische patiënten die hinder hebben van stemmen
- Help patiënten hun ervaringen te begrijpen en eventueel meer controle te krijgen over dissociatie
Maar let op! Deze tips zijn weliswaar gebaseerd op nu bekende relaties tussen deze symptomen, maar ze zijn nog niet onderzocht op daadwerkelijke effectiviteit. We weten dus nog niet of het volgen van deze tips echt iets oplevert voor de patiënt. Als je dit een keer samen met een patiënt uitprobeert, denken we vanuit de redactie van de GU Nieuwsbrief graag met je mee waar je de procesbeschrijving van die behandeling kunt publiceren.
Artikel
