Negatieve symptomen hebben een sterke negatieve invloed op het functioneren van mensen met psychosen. We weten daarnaast dat antipsychotica een zeer bescheiden effect op deze klachten hebben. Er is pas enige beginnende evidentie dat CGT negatieve symptomen misschien effectief terug kan dringen. Dit artikel bespreekt een toetsing van de effecten van lichaamsgerichte psychotherapie op negatieve symptomen.
Negatieve symptomen hebben betrekking op factoren in het gedrag of in de beleving van mensen die in bepaalde mate afwezig zijn ten opzichte van ‘normaal’. Bijvoorbeeld: sociale terugtrekking, verminderde spraak, weinig motivatie en minder plezier beleven aan dingen. We weten inmiddels dat dit niet slechts ‘defecten’ zijn, maar dat negatieve, moedeloze en zelf-stigmatiserende gedachten en verwachtingen hierin een belangrijke rol spelen.
Kunsttherapie is in Groot-Brittannië meer gevestigd dan in Nederland. De invloedrijke Britse NICE guidelines benoemen op basis van 6 kleine (pilot) studies dat kunsttherapieën waarschijnlijk effectief zijn tegen negatieve symptomen, maar benadrukken ook dat meer en beter onderzoek nodig is. In deze nieuwe ‘state of the art’ opgezette studie van zeer hoge kwaliteit werden 20 groep sessies lichaamsgerichte psychotherapie (LP, een vorm van kunsttherapie) vergeleken met 20 groep sessies pilates (een soort fitness programma waarbij de nadruk ligt op strekken en het maken van gecontroleerde bewegingen) over een periode van 10 weken in maar liefst 275 deelnemers. Men onderzocht ook de kosteneffectiviteit van deze interventie. Het LP protocol dat men gebruikte bestaat grotendeels uit lichaamsgerichte oefeningen (bv elkaars bewegingen nadoen) en behelst ook elementen van minder lichaamsgerichte kunsttherapie (gezamenlijk een object maken over een onderwerp en daarover in gesprek gaan). Hoewel de sessies starten en eindigen met reflectie zijn het dus vrij actieve groepen waarin veel wordt bewogen. Daar zou je wel effecten op negatieve symptomen van verwachten.
Helaas bleek dat niet het geval. LP had nauwelijks effect op negatieve symptomen. Er waren dan ook geen significante verschillen tussen LP en pilates wat betreft negatieve symptomen en ook niet op gebieden als kwaliteit van leven of mate van activiteit. Niet direct na de training en ook niet na 6 maanden. De interventie was dan ook niet kosteneffectief.
De resultaten van deze studie komen overeen met de enige andere goed uitgevoerde RCT naar kunsttherapie bij psychose, welke ook vond dat kunsttherapie geen effect had op klachten of functioneren. De auteurs concluderen dan ook dat de richtlijnen rondom kunsttherapie bij psychose herzien worden en dat dit niet langer wordt aangeraden.
