Onze eigen pluizer José de Jager probeert in Nederland het onderwerp seksualiteit bij psychose op de kaart te zetten. Samen met een Ierse collega dook zij in de literatuur om vast te stellen wat er de afgelopen 10 jaar onderzocht is betreffende seksualiteit en intimiteit bij mensen met psychosen.
Bij deze review werden studies naar negatieve effecten van medicatie op seksualiteit en intimiteit (een belangrijk verschijnsel waar vaak te weinig aandacht voor is binnen de zorg) buiten beschouwing gelaten (zie voor een review De Boer et al., 2015 Schizophr Bull. 2015;41:674–686). We belichten hier kort de belangrijkste bevindingen van de 56 studies die in deze review meegenomen werden.
Allereerst blijken mensen met psychosen dezelfde behoeften aan seksualiteit en intimiteit te hebben als anderen, echter bij deze groep worden deze behoeften vaker niet bevredigd. Ook de seksuele fantasieën van mensen met psychosen zijn niet anders. Wel komen seksuele obsessies relatief meer voor bij deze groep.
Een kwart van de mensen met psychosen voelt zich gediscrimineerd in het domein van seksualiteit en intimiteit. Veel mensen worstelen met dit stigma, en zelfstigma is op dit gebied een groot probleem. Het leidt tot terugtrekking en daarmee verminderde kansen op het vinden van een geschikte partner. Als gevolg van het voorgaande worstelen veel mensen met de vraag wat wel en niet te vertellen over hun psychische klachten wanneer ze iemand ontmoeten. Angst voor afwijzing is hier een groot probleem.
In de Nederlandse bevolking is het hebben van een homo- of biseksuele seksuele oriëntatie geassocieerd met een grotere kans op het hebben van psychose ervaringen. Dit wordt deels verklaard door jeugdtrauma en discriminatie. Omgekeerd is een psychose een verwarrende ervaring, die ook kan zorgen voor verwarring in de seksuele- en genderidentiteit. Seksueel trauma vergroot de kans op psychosen en psychosen maken mensen weer kwetsbaarder voor (her)traumatisering.
De auteurs merken op dat het meeste onderzoek over biologische factoren gaat en dat vooral meer onderzoek vanuit psycho-sociaal perspectief nodig is. Tot die tijd hebben ze een duidelijk advies. Ga in gesprek over seksualiteit en intimiteit en heb daarbij oog voor zowel biologische, psychologische, als sociale factoren. En wees sensitief voor de rol van seksueel trauma in de psychosen en bied adequate behandeling.
de Jager, J., & McCann, E. (2017). Psychosis as a barrier to the expression of sexuality and intimacy: An environmental risk? Schizophrenia Bulletin. doi:10.1093/schbul/sbw172
