“Making sense of voices” – maakt dat sense?

Cognitieve gedragstherapie is veruit de meest onderzochte en bewezen effectieve psychologische behandeling voor psychotisch symptomen, maar er worden ook andere interessante behandelvormen onderzocht. En één daarvan is de “Making sense of voices”-behandeling, ook al bekend als de Maastricht-benadering of Experience Focussed Counseling. Deze interventie is gebaseerd op de aannames dat (1) het horen van stemmen vaak een verklaarbare en betekenisvolle reactie op traumatische levensgebeurtenissen is en (2) de inhoud van de stemmen relevant is en meegenomen moet worden in de behandeling, waarbij er daadwerkelijk in gesprek wordt gegaan met de stem(men).

De “Making sense of voices”-benadering bestaat uit drie fases. In de eerste fase worden de coping strategieën van de stemmenhoorder in kaart gebracht. In de tweede fase wordt de inhoud van de stemmen in kaart gebracht en in relatie gebracht tot persoonlijke relaties, recente levensgebeurtenissen en trauma’s in het verleden. Met behulp van deze informatie wordt een “construct” geformuleerd. Dit lijkt erg op een casusconceptualisatie of probleemformulering, zoals gebruikt wordt binnen onder andere de cognitieve gedragstherapie. De derde en laatste fase is erop gericht om de relatie van de stemmenhoorder met zijn stem(men) te veranderen. Vaak is deze fase erop gericht dat de stemmenhoorder zicht uiteindelijk minder bedreigd voelt en minder geneigd is tot het gehoorzamen van de stemmen. Interessant aan deze benadering – ontstaan vanuit de Hearing Voices Movement- is dat de betrokkenheid van een professional niet noodzakelijk wordt geacht en de verschillende stappen ook door stemmenhoorders zelf doorlopen kunnen worden.

Deze “Making sense of voices”-interventie is recent onderzocht op effectiviteit. In het huidige artikel worden niet de resultaten van dit onderzoek besproken maar worden 12 van de 15 deelnemers aan deze effectiviteitsstudie geïnterviewd en gevraagd naar hun ervaringen met deze interventie. Hierin werd met name veel aandacht gegeven aan de fase waarin stemmenhoorders in gesprek gingen met hun stemmen. Zoals te verwachten is, waren de ervaringen zeer uiteenlopend. Als positieve onderdelen werden de goede therapeutische relatie genoemd, toename van gevoel van controle en een beter begrip van de rol van de stem(men) in het leven van de stemmenhoorder. Een groot deel van de deelnemers (7 van de 12) vond het spannend om in gesprek te gaan met de stemmen en bij 4 van hen bleef dat zo tot aan het einde van de interventie. De auteurs geven aan dat het daarom belangrijk is dat mensen altijd de keuze hebben en niet door hun behandelaar worden “gedwongen” om aan deze behandeling deel te nemen. De mensen die het echter aandurfden om echt in gesprek te gaan met hun stem(men) hadden het gevoel dat ze tijdens deze dialoog informatie van/over hun stem(men) verkregen die bijdroeg aan een verandering in hun relatie met de stem(men). Daarnaast bleek ook het formuleren van het “construct” erg positief te worden ervaren door de deelnemers.

Minder positieve opmerkingen betroffen een te enkelvoudige focus of teveel focus op alleen de stemmen, en iemand rapporteerde klachttoename door sommige sessies.

Op basis van deze heel kleine en eenvoudig opgezette studie kunnen geen harde conclusies worden getrokken. Wel is duidelijk dat de “Making sense of voices”-benadering een mooie toevoeging zou kunnen zijn binnen onze psychologische behandelvormen en dat de toevoeging met name zit in het daadwerkelijk in gesprek gaan met de stemmen.

Vanuit deze studie wordt duidelijk dat dit door een deel van de stemmenhoorders als positief wordt ervaren maar dat dit voor een deel van hen ook als zeer angstig zal worden ervaren en dat deze angst niet afneemt gedurende de behandeling. Meer onderzoek naar de effectiviteit en toepasbaarheid is nodig, maar sense maken van stemmen maakt altijd sense.