Het wordt steeds duidelijker dat de coronacrisis veel invloed heeft op de geestelijke gezondheid. Zo is bijvoorbeeld gebleken dat angst en depressie toenemen, maar ook dat hamsteren een manier is om om te gaan met de psychologische stress door de pandemie. Maar hoe zit het eigenlijk met de gevolgen van corona op psychose-spectrum klachten? Er is nog weinig aandacht voor de invloed van corona op klachten als achterdocht en hallucinaties. En misschien is er ook een verband tussen hamsteren en achterdocht of hallucinaties tijdens de eerste coronagolf?
Onder ‘normale’ omstandigheden hebben ongeveer 5-6% in de Engelse bevolking in enige mate (milde tot ernstige) achtervolgingswanen, maar mogelijk ligt het percentage door de pandemie hoger. Hier dragen verschillende factoren aan bij (en deze zorgen er ook voor dat de achterdocht in stand wordt gehouden). Denk aan overmatig piekeren, aanwezigheid van een negatief affect zoals angst (in dit geval angst voor COVID-19), angst- en depressieve klachten, negatief zelfbeeld, interpersoonlijke gevoeligheden, hallucinaties, insomnia, denkfouten, en isolement. Ook spelen gebeurtenissen die veel stress veroorzaken (zoals corona) een belangrijke rol bij het ontstaan van paranoia en hallucinaties. Het volgen van het (corona)nieuws tijdens de eerste coronagolf zou er dan ook voor gezorgd kunnen hebben dat paranoia en hallucinaties ook onder de algemene bevolking meer voorkomen, aangezien dit het (psychologische) stressniveau verhoogt. Ook het hebben van corona symptomen kan zorgen voor een verhoogde stress. Daarnaast weten we dat factoren als sociale achterstanden en eenzaamheid ook het risico op psychose vergroten. In lijn met deze bevindingen, zouden dan ook studenten en jongeren momenteel meer kans hebben om achterdocht te ontwikkelen, omdat ze zich eenzaam voelen door het stilvallen van sociale interacties door maatregelen van de overheid. Dit werkt ook het ontstaan van complottheorieën ten opzichte van de overheid weer in de hand. Maar ook factoren als eerdere hulpverlening voor psychische klachten, (dreigend) inkomensverlies en schuldenproblematiek door corona kunnen bij werkende mensen achterdocht en hallucinaties doen ontstaan. Ook blijkt uit onderzoek dat angst over corona kan leiden tot uit de hand gelopen coping gedrag zoals hamsteren waardoor men het gevoel krijgt voorbereidt te zijn. De onderzoekers waren benieuwd naar de verbanden tussen corona, achterdocht, hallucinaties en hamsteren.
De onderzoekers konden 361 participanten werven voor hun online studie. De experimentele conditie (n=185) werd blootgesteld aan nieuws over de dodentallen ten gevolge van de coronacrisis en de controle conditie (n=176) keek naar een filmpje over een milieuproject. Vóór het aanbieden van de filmpjes werd er gevraagd naar corona symptomen en evt. quarantaine (ja/nee en hoe lang). Ook zijn er verschillende vragenlijsten afgenomen: (1) ‘The Trust in Politicians and the Trust in the Political System Scales’ over iemands vertrouwen in de politiek, (2) ‘The Lubben Social Network Scale’ over de kwaliteit van iemands sociaal netwerk. Na de filmpjes kregen de participanten nog meer vragenlijsten aangeboden: (3) ‘The Fear of COVID-19 Scale’ over het angstniveau m.b.t. corona, (4) ‘The Paranoia Checklist’ over achterdocht, (5) ‘The Launay and Slade Predisposition to Hallucinations Scale’ over proness voor hallucinaties (6) ‘The Compulsive Buying Behavior Scale’ over hamsteren.
Uit de resultaten komt naar voren dat werkende mensen achterdochtiger zijn wanneer ze het coronanieuws actief volgen. Dit kan worden toegeschreven aan de lastige economische omstandigheden die samenhangen met de uitbraak, die er op hun beurt toe kunnen leiden dat werknemers vrezen voor hun baanzekerheid en een hierdoor wantrouwen ontwikkelen waardoor ze de overtuiging hebben dat anderen proberen hen schade te berokkenen. Maar ook dat men zich meer zorgen maakt over het besmet raken met corona tijdens werk, kan achterdocht in de hand werken. Studenten hebben nu ook een hoger risico op het ontwikkelen van psychoses vanwege het wegvallen van sociale contacten en ontstaan van eenzaamheid. Ook blijkt uit het onderzoek dat angst voor covid-19 en weinig vertrouwen in de politiek sterk geassocieerd zijn met de aanwezigheid van paranoia, hallucinaties en hamsteren in de groep die het coronanieuws kreeg, terwijl in de andere conditie deze relaties zwakker of afwezig waren.
