Al eerder schreven we over de resultaten van een veelbelovende pilot met PEPS, het Positive Emotions Programme for Schizophrenia, speciaal ontwikkeld voor mensen met schizofrenie die last hebben van apathie (nergens geen zin meer in hebben) en anhedonie (nergens meer van kunnen genieten). Dezelfde Zwitserse onderzoekers hebben nu ook een gecontroleerde studie naar PEPS gedaan. Benieuwd naar het programma en de resultaten?
Negatieve symptomen worden gekenmerkt door opvallende verminderingen in doelgericht gedrag die het dagelijkse functioneren ernstig kunnen hinderen en herstel in de weg staan. Bestaande protocollen zoals CGT voor demoralisatie en negatieve symptomen (CGT-n) kunnen effectief zijn, maar zijn nog altijd weinig getest. PEPS is een alternatief en veelbelovend programma, specifiek gericht op het maximaliseren van positieve emoties (plezier en motivatie) door middel van het verbeteren van emotie regulatie strategieën. Deze strategieën zijn gericht op (1) het anticiperen of herinneren van plezier, (2) het uitdrukken van emoties via non-verbaal gedrag, (3) het richten van de aandacht op positieve belevingen wanneer die plaatsvinden, en (4) het delen van die belevingen met anderen.
Aansluitend op de pilot, waarover we in Nieuwsbrief 132 (mei 2016) schreven, is er nu een gecontroleerde studie gedaan waar 80 ambulante patiënten met een schizofreniespectrum stoornis aan deelnamen. Zij werden verdeeld in twee groepen van 40, waarbij de ene groep alleen standaardzorg kreeg, en de andere groep standaardzorg gecombineerd met 8 groepssessies (5-10 deelnemers) van 1 uur PEPS.
Als primaire uitkomstmaat werden de samengestelde scores van de apathie/avolitie en de anhedonie/asocialiteit schalen van de SANS (Scale for the Assessment of Negative Symptoms) gehanteerd. Voor de secundaire uitkomst keek men naar de scores op vragenlijsten voor depressie, het anticiperen op en beleven van plezier, overtuigingen over genieten, en sociale anhedonie. Ook positieve symptomen (hallucinaties en overmatige achterdocht) en pyramidale bijwerkingen werden in kaart gebracht. Er werd gemeten op 3 momenten: vooraf aan de randomisatie, na 8 weken, en bij een follow-up na zes maanden.
Het PEPS-programma gaat uit van een benadering van samenwerking en gelijkwaardigheid. De begeleiders doen gewoon mee met de opdrachten en met het delen van ervaringen in de groep. Het leerproces doorloopt vier fasen: (1) het hebben van een beleving (concrete beleving fase), (2) het beschrijven van en betekenisgeven aan de beleving (reflectieve observatie fase), (3) het afstand nemen van de beleving (abstracte conceptualisatie fase), en (4) het experimenteren met de beleving in de realiteit (actieve experimenteer fase).
In totaal vielen slechts 7 personen (8,75%) uit het onderzoek. Gemiddeld volgden 90% van de deelnemers in de PEPS-groep het programma. De apathie en anhedonie samengestelde scores waren meer verminderd in de PEPS-groep, zowel na 8 weken als bij de follow-up, zes maanden later (met een gemiddeld tot groot effect). Kijken we naar de individuele elementen van de samengestelde scores, dan was het vooral de anhedonie score die na 8 weken was verbeterd (gemiddeld effect), maar niet de apathie score. Bij de follow-up was de anhedonie score verbeterd met een gemiddeld tot groot effect, en ook de apathie score verbeterde met een klein tot gemiddeld effect. Ook op de secundaire uitkomsten waren de scores voor de PEPS-groep verbeterd vergeleken met de andere groep.
Acht sessies PEPS blijken dus effectief voor het verbeteren van plezier en motivatie en het verminderen van anhedonie. Het behandelprotocol is vrij beschikbaar, zij het nog uitsluitend in de Franse taal (www.seretablir.net/peps/). Een Nederlandse vertaling is zeer welkom zodat we ook hier ervaring op kunnen doen met dit mooie behandelprotocol.
Artikel
[N.B. Bijgeleverde plaatjes zijn afkomstig van de Franse PEPS website]
