Het ervaren van sociale verslagenheid is door verschillende onderzoekers aangeduid als een mogelijke link in de relatie tussen allerlei sociale stressoren (zoals trauma’s in de kindertijd, pestervaringen en opgroeien in een grote stad) en psychotische klachten zoals overmatige achterdocht (bv Selten et al., 2013).
Een oude bekende van Gedachten Uitpluizen – Lucia Valmaggia – en haar collega’s onderzochten de relatie tussen sociale verslagenheid en achterdocht in een virtual reality omgeving (VR). Zij vergeleken 64 mensen met een ultra hoog risico op psychosen (UHR) met 43 gezonde vrijwilligers. De deelnemers met UHR scoorden bij aanvang hoger op sociale verslagenheid dan de controle proefpersonen, maar ze scoorden vooraf ook hoger op psychose-achtige ervaringen. Vervolgens werden alle deelnemers blootgesteld aan een sociale VR omgeving. De UHR groep bleek duidelijk een stuk achterdochtiger op de VR omgeving te reageren. Deze achterdochtige reactie op de sociale VR omgeving werd voorspeld door de mate van sociale verslagenheid voorafgaand aan de VR, maar ook door de ernst van de psychose-achtige klachten en de mate van verwardheid. De ernst van angst- en depressieklachten voorspelden deze achterdochtige reactie tegen verwachting in niet.
VR is een mooie manier om mensen gecontroleerd bloot te stellen aan sociale omgevingen zodat reacties gemeten kunnen worden. Deze studie lijkt te laten zien dat sociale verslagenheid inderdaad de kans op overmatige achterdocht vergroot. Anderzijds bleek ook de ernst van psychose-achtige ervaringen voor het betreden van de VR omgeving overmatig achterdochtige reacties te voorspellen. Anders gezegd, de UHR groep was voor het betreden van de VR omgeving waarschijnlijk gewoon al achterdochtiger dan de vrijwillige controle deelnemers. Helaas kan deze studie dat niet uitsluiten, waardoor we weer eens concluderen: meer onderzoek is nodig. Tot die tijd kan het geen kwaad om met achterdochtige cliënten te bespreken in hoeverre ze zich onderdeel van de maatschappij voelen en hoe het met hun sociale netwerk gesteld is.
