In de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat niet het horen van stemmen op zich, maar vooral de emoties die deze stemmen oproepen, bepalen hoeveel last mensen hebben van hun stemmen. Precies hiermee gaan we aan de slag in psychologische behandeling. Filippo Varese legt in dit artikel uit dat het vervolgens wel cruciaal is om te weten welke factoren die emotionele reactie op auditieve verbale hallucinaties veroorzaken. Hij omschrijft dat in eerdere onderzoeken naar voren is gekomen dat de emotionele reactie op stemmen wordt bepaald door de negatieve inhoud ervan, door de frequentie en duur van de stemmen en in hoeverre ze het dagelijks functioneren beïnvloeden. Hij onderzoekt of een andere factor, namelijk de mate waarin stemmen het behalen van levensdoelen belemmeren of bevorderen, de emotionele reactie op het horen van stemmen beïnvloedt.
Om dit te onderzoeken rekruteerde hij 40 stemmenhoorders. 22 van hen hadden een psychiatrische diagnose en/of waren in zorg (de ‘klinische’ groep) en 18 van hen niet (de ‘non-klinische’ groep). De deelnemers aan het onderzoek werden geïnterviewd over hun stemmen met behulp van de PSYRATS-AH en over hun doelen met behulp van een aangepaste versie van de Goal Task. Interessant is vooral de aanpassing die aan deze taak is gedaan. Eerst werd aan deelnemers gevraagd om in 3 minuten zoveel mogelijk doelen op te noemen en vervolgens het belang van deze doelen aan te geven op een 11-puntsschaal. In de pilot-fase van dit onderzoek was gebleken dat doelen dan erg concreet bleven, zoals “In september mijn diploma voor verpleegkundige halen”. Om die reden werd een tweede deel toegevoegd waarin deelnemers werden aangemoedigd om op basis van de drie belangrijkste doelen meer abstracte of algemene doelen te formuleren. Dit werd gedaan door het stellen van een serie ‘waarom-vragen’. Met deze vragen werden deelnemers aangemoedigd om aan te geven waarom ze het belangrijk vonden om een bepaald doel te behalen. Op deze manier kwamen ze dus tot meer algemene doelen, zoals “Een hulpvaardig persoon zijn”. Tenslotte werd deelnemers gevraagd om op een 11-puntsschaal aan te geven in hoeverre de stemmen helpen om dit doel te behalen of er juist mee interfereren.
Uit de analyses bleek dat stemmen die interfereren met het behalen van doelen werden ervaren als meer stressvol en minder plezierig en dat stemmen die helpen om doelen te behalen werden ervaren als minder stressvol en plezieriger. Deze effecten bleven significant aanwezig als werd gecontroleerd voor andere factoren die emotionele reacties op stemmen beïnvloeden (zoals de inhoud, frequentie, duur) en voor groep (klinisch of non-klinisch). Filippo Varese concludeert dus dat levensdoelen – en de mate waarin stemmen het behalen van levensdoelen belemmeren of bevorderen – een centrale rol spelen in het positief of negatief ervaren van stemmen.
De conclusies van deze studie zijn wellicht niet heel verrassend en er valt ook nog wel het een en ander op af te dingen. Het wordt in deze cross-sectionele analyses bijvoorbeeld niet duidelijk of er causaliteit is (wat wat beïnvloedt). Toch onderstrepen ze weer een keer hoe belangrijk het is om je interventies bij stemmenhoorders niet te richten op symptoomreductie maar op het vergroten van zijn/haar vaardigheden om toe te werken naar belangrijke levensdoelen. De auteur van dit artikel reikt Acceptance and Commitment Therapy aan als een behandelinterventie die zich daar specifiek op richt. Er zijn natuurlijk ook veel andere behandelinterventies mogelijk, maar het is in ieder geval altijd noodzakelijk om zorgvuldig onderzoek te doen naar de (levens)doelen van je cliënt, en die te koppelen aan de interventies die je biedt.
