Er is een relatie tussen stress en wanen. Dat is een bekend gegeven. Maar hoe stress exact een invloed heeft is minder bekend. Eén van de hypotheses is dat dit werkt via het versterken van de cognitieve biases waarvan we weten dat ze een rol spelen bij psychose. In dit experiment werd onderzocht wat de invloed is van twee vormen van stress op de informatieverwerking en wanen bij mensen met schizofrenie.
In dit experiment werden een groep van 19 mensen met schizofrenie en een groep van 15 mensen zonder psychotische stoornis blootgesteld aan drie experimentele condities: (1) sociale stress (in de vorm van een aanwezige onderzoeker in een witte jas die hen bestudeerde), (2) sensorische stress (in de vorm van harde geluiden van een bouwplaats) en (3) geen stress. Tijdens iedere conditie voerden ze experimentele taken die hun informatieverwerking in kaart brachten (jumping to conclusions, confirmatie bias en emotieherkenning). Ook registreerden ze tijdens iedere conditie hun mate van ervaren stress en achterdocht.
De meest opvallende bevinding van dit experiment is dat de patiëntengroep ook in de geen-stress-conditie een hoge mate van stress ervoer. Zelfs net zo hoog als in de twee stress-condities. Dit was niet het geval bij de controlegroep met mensen zonder een psychotische stoornis. De auteurs zeggen het niet expliciet, maar eigenlijk is hiermee de opzet van het experiment niet succesvol. Er werd dan ook weinig gevonden op het gebied van jumping to conclusions, confirmatiebias en emotieherkenning. Er kon geen invloed van stress op de ernst van de biases worden vastgesteld. Dat is ook verklaarbaar als je bedenkt dat de geen-stress-conditie ook stressvol was van de mensen met schizofrenie. Wél vonden de onderzoekers een significant effect van stress op de mate van overtuiging van de achterdochtige ideeën van de patiënten. Dit gold voor zowel de sensorische als de sociale stress.
Wat leren we nu van dit experiment? In de eerste plaats dat het induceren van stress bij mensen met een psychotische stoornis een ander effect heeft dan dat bij gezonde mensen. Het lijkt erop dat het stressniveau minder snel zakt bij de patiënten en dus doorwerkte in de geen-stress-conditie. In de tweede plaats dat je dit soort experimenten niet moet doen bij een kleine groep heterogene mensen. Als er een effect is dan is het waarschijnlijk subtiel, complex en mogelijk ook vrij specifiek. Om dit soort effecten op te pikken, moet je een grotere groep mensen met specifieke kenmerken onderzoeken. En dan is een groep mensen met de diagnose schizofrenie (met en zonder huidige en uiteenlopende psychotische symptomen) te heterogeen. Spannender kan ik het niet maken…
