Wat zijn zelfstoornissen en hoe hangen ze samen met psychose?

Ondanks vele studies naar mensen met een verhoogd risico voor het ontwikkelen van een psychose (UHR) is helaas nog steeds niet perfect te voorspellen wie van hen een psychose krijgt. Zou dit beter te voorspellen zijn door het toevoegen van extra gebieden aan de huidige UHR criteria?

Het eerste gebied dat hiervoor is voorgesteld zijn de ‘basic symptoms’. Dit zijn subtiele problemen in motivatie, stress tolerantie, affect, denken en spraak die voor de persoon zelf opmerkzaam zijn. Deze klachten zijn vaak al jaren voorafgaand aan een psychose aanwezig. Het tweede gebied is ‘zelfstoornissen’. Dit zijn ongewone subjectieve ervaringen die een verandering in het basisgevoel van het zelf veroorzaken (verminderde ‘eigenheidsbeleving’ van interne gewaarwordingen). Hoewel van de basic symptoms al is aangetoond dat ze een toegevoegde waarde hebben aan de bestaande UHR criteria, is dit van de zelfstoornissen nog niet bekend.

In deze studie werd gekeken naar de prevalentie van zelfstoornissen in een groep van 47 patiënten met een diagnose van affectieve stoornissen, angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen of andere DSM-IV-TR stoornissen. Van deze groep bleken 29 patiënten te voldoen aan UHR criteria. Meer dan 90% van de gehele groep bleek tenminste één zelfstoornis te hebben. Zelfstoornissen kwamen vaker voor onder hen die ook aan UHR criteria voldeden. Daarnaast hingen zelfstoornissen samen met subklinische psychotische klachten, subjectieve cognitieve problemen en functioneren. Met name de samenhang tussen zelfstoornissen en slechter functioneren in de UHR groep zien de auteurs als aanwijzing dat een combinatie van deze twee een toegevoegde waarde zou kunnen leveren aan de bestaande UHR criteria, omdat slecht functioneren vaak is aangetoond als voorspeller voor psychose.

Er zitten een paar beperkingen aan deze studie. Het sample was erg klein en er werd op slechts één tijdsperiode gemeten; ze hebben dus niet bekeken wie er uiteindelijk een psychose kreeg. Omdat de resultaten niet goed te generaliseren zijn, zullen toekomstige studies moeten uitwijzen of het toevoegen van zelfstoornissen aan de huidige UHR criteria inderdaad een toegevoegde waarde heeft. Het vermoeden is vooralsnog van wel.