Er zijn veel aanwijzingen dat trauma een causale rol speelt in het ontwikkelen van psychosen, maar één voorwaarde van causaliteit was nog niet goed onderzocht: de aanwezigheid van plausibele theoretische mechanismen tussen trauma en psychose. Dat is nu wel gebeurd.
Een causale (duidelijke oorzaak-gevolg) relatie tussen twee factoren is moeilijk te bewijzen. Wel is er een aantal eigenschappen van de relatie tussen twee factoren te observeren die sterk pleit voor de aanwezigheid van causaliteit.
Wat de relatie tussen trauma en psychose betreft, zijn de meeste van deze eigenschappen geobserveerd (en besproken in eerdere nieuwsbrieven). (1) Er is extreem robuust bewijs voor het feit dat trauma de kans op psychosen vergroot en dat mensen met psychose klachten vaker getraumatiseerd zijn; (2) trauma gaat in de meeste gevallen vooraf aan het ontwikkelen van psychoseklachten; (3) een dosis-respons relatie is zeer overtuigend aangetoond, dus hoe erger het trauma, hoe groter de kans op psychoseklachten en hoe ernstiger de psychose; (4) als trauma stopt, neemt de kans op psychoseklachten ook weer af; en (5) als traumasymptomen behandeld worden, verminderen ook psychosesymptomen (zie de vorige nieuwsbrief ‘emdr special’).
Een zesde eigenschap van causaliteit is de aanwezigheid van plausibele theoretische mechanismen tussen trauma en psychose. Cognitief gedragstherapeutische modellen van psychose stellen wel bepaalde specifieke mechanismen voor, zoals bijvoorbeeld het ontwikkelen van negatieve kernopvattingen als gevolg van trauma, die vervolgens de kans op achterdocht of stemmen horen of het voortbestaan hiervan vergroten. Het is inderdaad aangetoond dat trauma zulke negatieve opvattingen veroorzaakt, en ook dat zulke opvattingen een rol spelen in het ontstaan en voortbestaan van psychose. Maar er was nog nooit binnen dezelfde groep proefpersonen onderzocht of die opvattingen ook echt de relatie tussen trauma en psychose verklaren (‘mediëren’ noemen onderzoekers dat). Een groep vooraanstaande Britse onderzoekers wierp zich op deze onderzoeksvraag.
Deze relaties werden onderzocht in 228 deelnemers met een terugval in psychose. De onderzoekers vonden een specifieke associatie tussen seksueel misbruik en stemmenhoren, en ook een specifieke associatie tussen emotionele mishandeling en zowel achterdochtige- als betrekkingsideeën. Fysieke mishandeling had geen specifieke relatie met stemmen horen, en tegen verwachting in ook niet met achterdochtige- of betrekkingsideeën.
De relatie tussen seksueel misbruik en stemmenhoren werd gemedieerd door post-traumatische vermijding en gevoelloosheid, maar niet door intrusieve herinneringen, door negatieve opvattingen over het zelf of over anderen, of door depressie. De relatie tussen emotionele mishandeling en achterdocht werd alleen gemedieerd door negatieve opvattingen over anderen, maar niet door post-traumatische symptomen, negatieve opvattingen over het zelf, of depressie. Bij de relatie met betrekkingsideeën was er helemaal geen mediatie gevonden.
Deze eerste studie op dit laatste puzzelstuk van de relatie tussen trauma en psychose lijkt dus aan te tonen dat specifieke cognitieve en emotionele processen inderdaad een rol spelen in de relatie tussen trauma en psychose. Meer onderzoek is nodig, vooral ook met andere deelnemers en met nog betere meetinstrumenten. En omdat hier mensen met een terugval in psychose werden onderzocht, zeggen deze uitkomsten vooral iets over het voortbestaan van psychose klachten en minder over het ontstaan ervan. Ook zouden toekomstige studies de verschillende elementen nog beter uit elkaar kunnen trekken. Het is bijvoorbeeld goed mogelijk dat stemmen die duidelijk traumagerelateerd zijn, door deelnemers niet als post-traumatische intrusieve herinnering gezien werden, en dus ook niet zo werden gescoord op vragenlijsten. Zoals zo vaak is de conclusie: meer onderzoek is nodig. Maar, de puzzel wordt wel steeds completer en cognitief gedragstherapeuten moeten vooral doorgaan om zowel trauma’s als de cognitief-emotionele mediatoren op te nemen in hun probleemformuleringen en CGTp behandelplannen.
Deel dit artikel op je favoriete platform...!
Gerelateerde berichten
