Cognitieve gedragstherapie voor stemmen werkt. Dat staat inmiddels wel vast. Maar het werkt niet voor iedereen. En het doet ook niet altijd zoveel als we zouden willen. Laura Dellazizzo en collega’s hebben onderzocht of de inzet van Virtual Reality effectiever is dan reguliere cognitieve gedragstherapie voor de behandeling van auditief verbale hallucinaties (stemmen).
Via randomisatie werden 74 mensen met therapie-resistente schizofrenie ingedeeld in twee groepen: 37 kregen reguliere cognitieve gedragstherapie (CGT) voor stemmen en 37 kregen virtual reality therapy (VRT). In beide groepen kregen deelnemers aan de studie 9 behandelsessies. In de VRT werd in de eerste sessie een avatar aangemaakt die de stem representeerde. Deze avatar werd zo gemaakt dat hij zoveel mogelijk leek op het beeld dat de deelnemer had van de stem en ook de inhoud van de stem werd zoveel mogelijk in kaart gebracht. In de daaropvolgende sessies ging de deelnemer in gesprek met de avatar. Het doel was het opzoeken en leren verdragen van de emoties die door de dialoog worden opgeroepen en het vergroten van de assertiviteit richting de avatar. In de CGT werd gebruik gemaakt van een bestaand protocol waarin verschillende aspecten naar voren kwamen zoals uitleg over het cognitieve model van hallucinaties, het bijhouden van stemmenregistratie, uitdagen van gedachten over de stem en mindfulness oefeningen.
De resultaten laten zien dat de meerderheid van de deelnemers de volledige behandeling afmaakte en dat beide behandelvormen effect hadden. Zowel VRT als CGT zorgden voor een afname in de ernst, lijdensdruk en frequentie van de stemmen. Er werden geen significante verschillen gevonden tussen VRT en CGT, hoewel de auteurs aangeven dat het erop lijkt dat VRT iets effectiever lijkt te zijn dan CGT. Bijzonder is wel dat bij deze mensen met therapie-resistente schizofrenie (met een gemiddelde ziekteduur van 16 jaar!) een psychologische behandeling van 9 sessies blijkbaar goed effect heeft op de symptoomernst. Dat biedt perspectief. Er volgt nog een groter onderzoek waarin dit verder wordt uitgezocht. We gaan hier dus ongetwijfeld nog meer over horen.
In de discussie die hierop volgt worden inhoudelijk verschillende interessante dingen genoemd over de verschillen tussen VRT en CGT en mogelijk implicaties voor indicatiestelling in onze heterogene groep cliënten die last hebben van hallucinaties. Zo wordt er binnen VRT veel meer nadruk gelegd op het veranderen van de emotionele ervaring in contact met de stem. In die zin is het een meer experiëntiële dan cognitieve therapie en biedt dit mogelijk een mooie aanvulling of vervolg op de bestaande CGT-protocollen voor stemmen. De auteurs suggereren dat CGT geïndiceerd is voor cliënten die nog niet toe zijn aan het ervaren van deze heftige emoties of voor cliënten die gewoon graag meer willen weten over hun stemmen, waar ze vandaan komen en hoe ze ermee om kunnen gaan. Daarnaast kan VRT alleen gebruikt worden bij cliënten die stemmen horen waarvan de inhoud ook echt te identificeren is en “sense maakt”. CGT daarentegen kan ook gebruikt worden bij stemmen zonder duidelijke of communicatieve inhoud.
Kortom: lees deze studie als je geïnteresseerd bent in het verbeteren van de behandeling van stemmen en houd de naam Dellazizzo in de gaten als je graag wil weten wat er uit de vervolgstudie komt.
