Hoe vaak hebben studenten psychotische ervaringen, en welke risicofactoren spelen er?

Studeren zou leuk moeten zijn, je ontwikkelt jezelf en ontdekt nieuwe mogelijkheden. Helaas zijn er ook studenten die het helemaal niet leuk vinden en veel stress ervaren. Ik herinner me nog goed dat tijdens mijn studietijd iemand uit mijn vriendenkring werd opgenomen met een psychose. In de weken ervoor stond ze onder grote stress, we zaten in de examenweek en ze maakte zich veel zorgen of ze wel zou slagen. Zorgen over studievertraging en studieschulden. Ze werd steeds achterdochtiger en begon ook ons te wantrouwen. Dat is nu 14 jaar geleden, maar is ons allemaal wel bijgebleven. Is dit een uitzondering, of zijn er meer studenten die in de studietijd psychotische ervaringen ontwikkelen?

Er is veel onderzoek gedaan naar het voorkomen van psychotische ervaringen bij jongeren en adolescenten (prevalentie 7.2%), maar eigenlijk is er nog niet specifiek naar studenten gekeken. Dit is wel een interessante groep om te onderzoeken. Ze maken veel levenstransities mee, staan geregeld onder prestatie- en sociale druk, en hebben misschien zorgen over studieschulden. Bovendien is de studententijd de leeftijd waarop de meeste psychische klachten zich manifesteren. Om hier meer zicht op te krijgen is nu een review uitgevoerd naar de prevalentie van (zelf gerapporteerde) psychotische ervaringen onder studenten (18 jaar en ouder) en middelbare scholieren (13-18 jaar).

De review is uitgevoerd volgens de PRISMA review richtlijnen. Er zijn alle Engelstalige artikelen geïncludeerd t/m januari 2022. Waarbij de prevalentie van psychotische ervaringen is vastgesteld met een geijkte zelfrapportage lijst (zoals de Prodromal Questionnaire). In totaal zijn er 59 studies meegenomen in de review.

Resultaat: maar liefst 25% (1 op de 4!) studenten heeft psychotische ervaringen. Dit is 2 tot 3 keer vaker dan in algemene bevolking. Het cijfer ligt ook hoger voor studenten dan middelbare scholieren. Deze bevinding is in lijn met eerdere studies, waarin bleek dat het stressniveau onder studenten veel hoger ligt (84%) dan in de algemene bevolking (29%). Er zijn ook culturele verschillen gevonden, zo lijken psychotische ervaringen vaker voor te komen (of worden ze vaker gerapporteerd) in een culturele context (de niet-Westerse wereld) waar deze meer geaccepteerd zijn.

Natuurlijk betekent het hebben van psychotische ervaringen niet per se dat er ook een verhoogd risico is voor het ontwikkelen van een psychose. Die zou met een instrument als de CAARMS verder onderzocht moeten worden, en is waarschijnlijk ook pas zinvol als er ook sprake is van andere problemen zoals bijvoorbeeld studieproblemen of vastlopen op sociaal vlak (zoals ook bij mijn vriendin het geval was). Maar het is wel een bewijs voor het feit dat psychotische ervaringen veel voorkomen, zeker bij studenten. In veel gevallen waarschijnlijk onschuldig en van voorbijgaande aard.