“Hoe ga ik om met de uitslag van PQ 16? Wat zeg ik tegen een cliënt die hier hoog op scoort”
Naar aanleiding van de positieve onderzoeksbevindingen in Den Haag en omstreken op het gebied van de vroege detectie en behandeling van mensen met een ‘at risk mental state’, is er in verschillende instellingen gestart met deze wijze van screenen en behandelen. De verhoogde risico groep wordt opgespoord met behulp van een screenende vragenlijst gericht op bijzondere ervaringen (PQ16). Een verhoogde score op de PQ16 is een risicofactor voor toekomstige psychische problemen zoals depressie, angststoornissen, posttraumatische stress, psychose, verslaving enzovoorts. Indien een verhoogde score wordt gehaald volgt een uitgebreider interview, de CAARMS, om de ervaringen verder in kaart te brengen en te bepalen of iemand in aanmerking komt voor een aanvullende behandeling.
Voor de afname van de CAARMS zijn goede trainingen beschikbaar (www.gedachtenuitpluizen.nl). Bij de afname van deze instrumenten komt echter meer kijken dan een goed uitgevoerd interview.
Vooral op het gebied van de communicatie, met de cliënt, met zijn familie of met je collega’s blijken er een hoop dingen verkeerd te kunnen gaan. Hoe communiceer je bijvoorbeeld met een cliënt over een verhoogde uitslag, of wat zeg je tegen zijn behandelaar als blijkt dat iemand aan het at risk profiel voldoet?
Wat je wilt voorkomen is dat een cliënt angstig wordt omdat hij denkt dat hij gek aan het worden is. Je wilt ook voorkomen dat zijn behandelaar hem gaat zien als iemand met een slechte prognose.
Maar van belang is ook dat het verhoogde risico serieus wordt genomen en dat een aanvullende behandeling kan helpen om ernstig psychisch lijden en uitval uit school, werk, vriendenkring en andere sociale verbanden te voorkomen. Een balans dient dus te worden gevonden tussen normaliseren en geruststellen aan de ene kant en het serieus nemen van het verhoogde risico aan de andere kant.
Om de communicatie helder te laten verlopen en om verkeerde verwachtingen bij alle partijen te voorkomen volgen hier wat tips en trucs.
De do’s op een rijtje:
- Straal uit dat het goed komt en stel gerust, maar neem op hetzelfde moment het verhoogde risico serieus en biedt behandeling.
- Normaliseer. Geef aan dat veel mensen bijzondere ervaringen hebben. Het belangrijkste is dat ze je niet gaan overheersen.
- Vermijd het woord psychose zo veel mogelijk, spreek liever over bijzondere ervaringen.
- Wees alert op team leden die een ‘at risk mental state’ verwarren met een vroege psychose.
- Realiseer je dat de ‘at risk mental state’ niet alleen over psychose gaat maar een risicofactor is voor meerdere psychiatrische diagnosen.
- Geef veel informatie, leg aan je collega’s uit hoe ze het beste kunnen reageren.
Allereerst is het van belang om voor jezelf helder te hebben dat een ‘at risk mental state’ geen diagnose is. Een ‘at risk mental state’ wil zeggen dat iemand een verhoogd risico heeft op het ontwikkelen van ernstige psychische problemen. Dit wil niet zeggen dat iemand met bijzondere ervaringen ook altijd een psychose zal ontwikkelen. In tegendeel, het grootste gedeelte van de mensen uit deze groep (70%) ontwikkelt geen psychose. De cognitief gedragstherapeutische behandeling kan het percentage cliënten dat een psychose krijgt met de helft verminderen. De aanvullende behandeling richt zich niet alleen op het voorkomen van een mogelijke psychose maar ook op het verminderen van allerlei klachten die samen hangen met de bijzondere ervaringen en die sociaal maatschappelijk functioneren in de weg kunnen staan. Doel is om te zorgen dat deze klachten je niet gaan overheersen.
Handige zinnetjes:
Zodra een cliënt een verhoogde score haalt op de PQ kun je de uitnodiging voor het CAARMS interview als volgt toelichten:
Op de ervaringen vragenlijst gaf je aan een aantal dingen te herkennen. Graag willen we je uitnodigen om er meer over te weten te komen en te bepalen of je in aanmerking komt voor een aanvullende behandeling.
Wanneer je iemand vertelt dat er sprake is van een “at risk mental state”:
Ook als je een hoge kans hebt in de loterij, win je meestal niet
In de meeste gevallen gaat het vanzelf weer over, klachten kunnen echter heel vervelend zijn en we gaan zorgen dat ze je niet gaan overheersen
Vreemde en buitengewone ervaringen komen regelmatig voor onder de bevolking en zijn over het algemeen onschuldig
Leestips:
Gedachten uitpluizen: Een handleiding bij het omgaan met buitengewone en opmerkelijke ervaringen. www.gedachtenuitpluizen.nl/buitengewone-ervaringen/
van den Berg, D. & Van der Gaag (2010). Cognitieve gedragstherapie bij het voorkomen van ernstige psychiatrische klachten. Psychopraktijk
You Tube Kanaal: Gedachten Uitpluizen
