“Word ik dom van een psychose?”
Wat is het?
Als je een psychose gehad hebt, hoor je misschien van mensen in je omgeving dat dit invloed op je intelligentie kan hebben. Of je merkt zelf dat dingen die vroeger gemakkelijk voor je waren, zoals een boek lezen, iets onthouden of studeren, nu moeilijker voor je zijn. Je denkt misschien “ik kan nooit meer een opleiding volgen” of “ik zal nooit een baan kunnen vinden”.
In deze ZZD leggen we uit wat we vanuit onderzoek hierover weten. Maar eerst leggen we uit wat intelligentie is.
Intelligentie is een ingewikkeld begrip. Het gaat namelijk niet alleen maar over goed zijn in leren, maar over allerlei verschillende kwaliteiten. Intelligentie is het geheel van verstandelijke vermogens, processen en vaardigheden dat nodig is om kennis te verwerven en daar op goede wijze gebruik van te maken. Je zou kunnen zeggen dat hoe intelligenter je bent, hoe beter je bent in het oplossen van problemen.
Maar wat is je IQ dan? IQ is de afkorting van intelligentiequotiënt. Een IQ drukt in cijfers je intellectuele vermogens uit. Iemand met een IQ van 100 kan vmbo-T als schoolopleiding doen. Met een IQ van 110 kun je een hbo-opleiding doen en voor de universiteit heb je minimaal 120 nodig.
Wat weten we er over?
Het is belangrijk om te beseffen dat intelligentie uit veel verschillende functies bestaat. Met een intelligentietest wordt bijvoorbeeld onderzocht hoe snel je informatie kunt verwerken, hoe goed je aandacht, concentratie en geheugen zijn, hoeveel je weet en hoe goed je kunt plannen en organiseren. Uit onderzoek blijkt dat sommige mensen na het doormaken van een psychose in één of meerdere van deze functies slechter presteren. Hierdoor kan je intelligentiescore ook wat lager uitvallen. Dit is overigens niet bij iedereen het geval.
Ook zullen mensen met angst- en/of stemmingsstoornissen, zwangere vrouwen of mensen met een burn out doorgaans slechter presteren op bepaalde cognitieve taken dan vooraf aan hun angst, depressie, zwangerschap of burn out. Er zijn dus meerdere omstandigheden waarin je intelligentie (tijdelijk) achteruit kan gaan of wanneer je het gevoel kan hebben dat dit achteruit is gegaan.
Verder is het belangrijk om te weten dat deze achteruitgang plaatsvindt vlak voor je eerste psychose. Als je daarna nog een keer een psychose meemaakt, gaat je intelligentie over het algemeen niet opnieuw achteruit.
Wat kun je doen?
Als je merkt dat je concentratie en aandacht minder zijn, of dat het je meer moeite kost om een boek te lezen of iets te onthouden, betekent dit niet dat je nooit meer een opleiding kunt volgen of nooit zal kunnen werken. Je zult er wel rekening mee moeten houden en voor bepaalde taken heb je misschien wat meer tijd nodig dan een ander.
Uit onderzoek weten we dat als je iets doet wat je heel erg leuk vindt, dit je gemakkelijker afgaat dan iets wat je niet interesseert. Houd daar ook rekening mee.
Ook weten we dat voor iedereen geldt dat voldoende slaap, lekker in je vel zitten en goed voor jezelf zorgen (ritme in je dag, gezond eten, voldoende bewegen) van invloed is op je presteren. Als je een psychose kwetsbaarheid hebt en merkt dat je cognitief functioneren minder goed is, is het extra belangrijk om op deze dingen te letten.
Sommige mensen denken dat antipsychotica ervoor zorgt dat je minder goed na kunt denken of kunt leren. Uit onderzoek komt echter naar voren dat dit niet het geval is. Want ook mensen die geen antipsychotica gebruiken hebben deze problemen. Het gebruik van antipsychotica blijkt juist een klein positief effect te hebben.
‘Oefenen’ kan óók helpen. Je kunt je vaardigheden bijvoorbeeld trainen met behulp van een braintrain programma op je telefoon of computer. Ook is het zinvol te oefenen met tijd. Lees bijvoorbeeld een week lang elke dag 5 minuten, en probeer dit verder uit te bouwen.
En heb het hier eens over met je begeleider of therapeut!